Bez nazwy"

EDUKACJA REGIONALNA

gionalnej chodzi nic o zdarzenia abstrakcyjne, lecz o te symbolizujące region, a więc całkiem bliskie, nabierające w myśli ucznia wymiaru konkretnego, racjonalnego"®. Badacz ujmuje .małą ojczyznę" Jako .wielowymiarową, naturalną rzeczywisto# dydaktyczno-wychowawczą, która prowadzi do racjonalizacji procesu nauczania. zarówno wjego mocy inspirującej, Jak też przysposabiającej do życia, C2cmu służy wszechstronne poznawanie przez uczniów najbliższego środowiska, a także zrozumienie całej Jego złożoności społecznej, gospodarczej i historycznej®.

W swoich rozważaniach Stanisław Gawlik ujmuje edukację regionalną jako crój-

-.......... *kładnikowy .uporządkowany logicznie całościowy system utworzony przez struło

tury dydaktyczną, wychowawczą i opiekuńczą"*¹. W strukturze dydaktycznej wiedza

0 najbliższym środowisku ma przyczyniać się do kształtowania twórczych postaw, których kierunek wyznaczony jest przez ideę wzbogacania własnej osobowości

1 kreowanie otaczającego świata. Zdaniem autora bowiem, edukacja regionalna integruje wiedzę przyrodniczą, historyczną, artystyczną i społeczną .oraz inną*, umożliwiając tym samym syntezę wiedzy o samym człowieku t otaczającym go święcie.

Powołując się na koncepcje L. Harta i H. Gardnem¹*, autor stwierdza, .ic edukacja regionalna rozwija różne typy inteligencji oraz krytycznie oddziaływuje na całościową strukturę psychofizyczną dziecka, przyczyniając sic przez to do zintegrowanego obrazu świata ucznia oraz harmonijnego rozwoju jego osobowości'®. Zwraca także uwagę, że edukacja regionalna przełamuje sztuczne podziały przekazywanej wiedzy na tradycyjne przedmioty szkolne.

W kontekście struktury wychowawczej edukacja regionalna odgrywa podstawową rolę w kształtowaniu postaw odpowiedzialnych za samego siebie, w całkowitym związku z poczuciem odpowiedzialności za zachowanie dziedzictwa kulturowego własnego regionu i .twtirczejego pomnażanie". Ponadto edukacja regionalna spełnia funkcję kształtowania postaw otwartych i tolerancyjnych wobec innych kultur⁴⁷.

W wymiarze opiekuńczym Stanisław Gawlik odnajduje edukację rcgionalnąjako efekt konieczności przekraczania schematycznych ram programu dydaktyczno-wy-

KONCEPCJE EDUKACJI REGIONALNEJ

chowawczcgo szkoły. Jego zdaniem bowiem edukacja regionalna wymaga przekraczania ograniczeń jednostki lekcyjnej, a sama edukacja regionalna „otacza opieką dzieci i młodzież w sposób całościowy, przekracza sztuczne granice czasu lekcyjnego i murów szkolnych"⁰.

Nie sposób jest przedstawić całą specyfikę ujęcia edukacji regionalnej zaprezentowaną przez Stanisława Gawlika, gdyż właściwie wymagałoby to przytoczenia w cym miejscu nie tylko obszernych fragmentów opracowania, a na dobrą sprawę całości tekstu. Niemniej Jednak Istotną uwagą tego autora Jest stwierdzenie, że e^iilmlja regiońalHa nic^winna ograniczać się Jedynie do przeszłości, ale dzięki temu. źcjesc ukierunkowana na doskonalenie współczesności i przyszłości regionu, pełni ważną funkcję wychowawczą w kształtowaniu postaw twórczych I aktywnych⁰.

Ten sam autor wraz z Waldemarem Olbericm, w opracowaniu dotyczącym edukacji regionalnej analizująją w kontekście śląska Opolskiego, wyprowadzając zeń dosyć daleko idące uogólnienia związane ze zróżnicowanym kulturowo społeczeństwem⁵⁰. Gawlik i Ołbcrt stwierdzają, Ze podstawą edukacji regionalnej winien być rzeczowy dialog zmierzający do stworzenia płaszczyzny zgodnego i wzajemnie wzbogacającego się środowiska lokalnego, mimo jego wielokulturowości. Ich zdaniem w edukacji regionalnej należy korzystać z osiągnięć różnych dyscyplin naukowych zajmujących się rozwiązywaniem problemów egzystencjalnych, a zwłaszcza trzech etapów działań psychoterapeutycznych: empatii, akceptacji drugiego człowieka i kongruencji. Empatia ujmowana jako proces intelektualny I afeklywny traktowana Jest przez S. Gawlika l W. Ołbcrta jako zrozumienie czyjegoś rozumowania I zachowania emocjonalnego, co umożliwia edukacji regionalnej rozwiązywanie konfliktów kulturowych. Wiążąc empatię z oceną moralną ludzkiego działania, autorzy zalecają nauczycielowi, by nie przechodził obojętnie wobec faktów pozbywania się wartości duchowych I kulturalnych dla wartości materialnych. Akceptacja kulturowa, szacunek dla drugiego człowieka i dla każdej kultury stanowi ważkie zadanie edukacji regionalnej i służyć temu ma znajomość historii regionu. Natomiast kongruencja. określana przez autorów jako zachowanie się w sposób naturalny, zgodnie 2 tym. jakim się rzeczywiście Jest, umożliwia zachowanie własnej aulentycz-

^w Jbhicm. .. 98.

" Ibidem.». 99.

** S. Gawlik. W. Olbert, DjUnatj fnlagatiani wpdktanefo rtguncłsmu a»proasi* iKruaa*Mt i trjduy •"wie. l*ej RtgwnaJcjn ptfsh u prrgu XXJ an<Av, red. S. Bednarek i in., Wrocław 1994; «. 99-109.

* Ibidem. I. 92.

** Ibidem.

** Ibidem.». 94

“M. Feiner (red.), Altemanunt itoru f praktyki iryckouMMit. fraków 1995. *. 46.cytia:S. Gawlik. /Wota tr7ci0uwn.il rtglcnahugo Ititti i młodziej, (w.J Szkoła a nguroIUm, ł. 94-95.

•* S. Gawlik, huta ujdica*nui rt^Unahugo..,. Ł 95.

•’ Ibidem.». 97.