Bez nazwy 8 2

EDUKACJA REGIONALNA

de USA nic tylko w senste geograficznym, ale i kulturowym, są nie tylko nic poznane I nie doświadczone, ale także nie wyobrażane. Na terytorialny uniwersalizm kultury amerykańskiej duży wpływ uta jej wielokulturowe 1 wicloprzcitrzennc oblicze. Kultura amerykańska, znana nam w dużej mierżc dzięki środkom masowego przekazu, posługujących się swoistymi mechanizmami propagandowymi, specyficznymi środkami wyrazu i koncepcjami politycznymi. Jest swoiście eksterytorialna. Pojawiła się zatem refleksja o konieczności uwzględnienia w analizach nic tylko miejsca l przestrzeni, ale także znaczenia terytorium. To właśnie tym kwestiom poświęcam rozdział zatytułowany Przestrzeń, miejsce, czas.

Wiele z moich refleksji zawartych w tym rozdziale, jak i następnym, w którym przedstawiam zarys możliwego, moim zdaniem, interpretowania edukacji regionalnej. ma. o czym jestem głęboko przekonany, jeszcze Jeden wymiar. Moje doświadczenia. spoikanla i dyskusje pozwalają na sformułowanie tezy, że problem kształtowania tożsamości kulturowej w lokalnym (czy regionalnym) ujęciujest nic tylko dylematem stojącym przed polską teorią wychowania. Jest wiele uprawnionych przesłanek do stwierdzenia, że, oczywiście w odmiennych kontekstach, dotyczy obecnych 1 przyszłych młodych pokoleń wiciu społeczeństw zintegrowanej I Integrującej się Europy: oczywiście Interesuje mnie tylko problematyka wychowawcza. nic zaś polityczna czy ekonomiczna, chociaż nie da się ich od siebie rozdzielić, ćo oczywiste⁵'.

Karta Regionalizmu Polskiego

Najmniej nośna politycznie jest ideologia regionalizmu rozumlanegojako szczególna postawa wobec terytorium. To Jednak ten nurt zainicjował wiele dyskusji ł opracowań dotyczących edukacji regionalnej. Z tej ideologii wyszhr bodźce 1 In-

“ Te refleksje są wynikiem moich studyjnych, kongresowych I prywatnych podróży do niektórych krajów europejskich: Niemiec, Holandii. Francji. Włoch, Czech. Danii. Norwegii l Finlandii- Znakomitym .plusem¹ tych podróży byia moziiwołd spotykania sic t prrediuwlclelimj wielu innych najo-cłowułcl. w tym tak te xe studentami i innych kontynentów, równic: i USA. Szczególnie cenne były dla ranie moje rozmowy ze studentami 1 wykładowcami Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Aarhus. miedzy-narodowe warsztaty badawcze r.a Uniwersytecie w Roikilćc - również w Danii, oraz wykłady dla studentów wydziału pedagogicznego Uniwersytetu w Oldenburgu. Szczególnie cennym doświadczeniem był mój wykład, a racic) dyskusja ic studentami I pracownikami naukowymi lego wydsalu w grudniu 2002 roku.

splracje, przynajmniej na poziomie deklaracji, które zaowocowały oficjalną, przygotowaną na zlecenie Ministerstwa Edukacji Narodowej koncepcję dydaktyczną edukacji regionalnej, zwanej także dziedzictwem kulturowym w regionie. Ten nurt ideologiczny ma swoją formalną obudowę, Jaką są stowarzyszenia społeczne, zwłaszcza regionalne towarzystwa kultury. W polskiej historii odegrały i odgrywają one szczególną rolę, co więcej mają ważkie znaczenie dla edukacji regionalnej, o jakiej jest mowa w tej pracy, zwłaszcza w dwóch ostatnich rozdziałach.

Nic podejmuję się analizy roli i możliwości regionalnych towarzystw kultury w realizacji edukacjf regionalnej. Z-jednej strony, podobnie jak w przypadku szkoły, towarzystwa te nic powinny być kolejnym, równie osamotnionym. Instytucjonalnym miejscem edukacyjnym. Aczkolwiek fakt otwartości, dobrowolności uczestnictwa oraz wielość funkcji stowarzyszeń przydają im szczególnego znaczenia. O stowarzyszeniach regionalnych. Ich funkcjach 1 perspektywach pisałem w swoich pracach Stowarzyszenie kulturahuJako Srodottisko wychowance (1994) oraz Regionalne towarzystwa kultury w/bec nowych wyzwań (2COO), a także w szeregu artykułach (por. bibliografia do niniejszej książki). Między innymi z tego względu pomijam tc zagadnienia w tym opracowaniu; także I dlatego, łe postawionym sobie celem tej książki jest doprecyzowanie Istoty edukacji, zwanej regionalną oraz slćw-kluczy, na których ta koncepcja się opiera. Wielość wątków, jakie mogłyby pojawić się przez zajęcie się także problematyką stowarzyszeń, nie ułatwiłaby realizacji postawionego sobie celu. Wreszcie należałoby odnieść się także do Innych Instytucji, w których poprzez swoją specyfikę stowarzyszenia społeczne pozostają w funkcjonalnej integracji. Mam jednak nadzieję, że dane ml będzie niebawem przedstawić także o tych wątkach obszerniejsze opracowanie.

Powyższe rozważania mają swoje uzasadnienie wobec faktu, że to w gronie przedstawicieli tych towarzystw zrodził się pomysł doprecyzowania ideowych podstaw współczesnego regionalizmu polskiego, a efektem tych działań była Karta Regiona llsmu Polskiego - dokument uchwalony na V Kongresie Regionalnych Towarzystw Kultury, który odbył się we Wrocławiu we wrześniu 1994 roku. W czasie tego Kongresu, ze strony przedstawicieli Ministerstwa Edukacji Narodowej ogłoszona została deklaracja” podjęcia działań na rzecz wprowadzenia zagadnień regionalnych do ¹

Por. Wiumgra lUponalnyck TbwerzyOui KuUtuj, Wrocław - CcchiiiJw 1993; takie E. Repach. FAukaąa rrglonębtG ni pogromach MimiUnhi-a FthAtuji Nandetit). (w:) Sduła i rtgsmsicn, red. A Kocl-uewikl. W. PUŁrcz)k, A. Omelaniuk, Cicehsr.dw 1996, ». 25-28.