Bez nazwy 2

EDUKACJA REGIONALNA

Zbierając materiały do pierwotnej wersji niniejszej książki, przejąłem założenie, że edukacja regionalna jako fakt istnieje, że należy przede wszystkim stworzyć solidniejsze podwaliny teoretyczne. Wydawało mi się, że doprecyzowując zakresy pojęciowe, ustalę istotny być mole kanon edukacji regionalnej, fakt bowiem, że edukacja regionalna wymagała 1 wymaga podstaw teoretycznych nic tylko był. ale I nad ni jest niekwestionowany, co przedstawiam w dalszej części niniejszej książki. Tylko że zbierając materiały do pierwowzoru zgodnie z metodologicznymi przesłankami. odbywając wiele podróży po kraju, uczestnicząc jako obserwator, czasem jako widz^\7wieTirdżiaIanVachYdukacyjriyćh'. kulturalnych,'odbywając szereg' spo " tkań z regionalistami, nauczycielami, młodzieżą szkół podstawowych i średnich w różnych zakątkach kraju, zacząłem mleć coraz więcej wątpliwości 1 pytań, o których napisałem takie powyżej. Podstawowe pytanie, jakie sobie zadałem, brzmiało - czy tak określona edukacja regionalna nie Jest tylko fasadą, czy nie trzeba sięgnąć znacznie głębiej? Pytań szczegółowych było znacznie więcej. Zastanawiałem się na przykład, dlaczego młodzi ludzie, po okazjonalnym przedstawieniu

0    pięknie i bogactwie lokalnego folkloru wolą iść r.» dyskotekę, zjeść hamburgera, stroje ludowe zostawiając na wieszakach, zamiast zgodnie z tym co my, dorośli regionaliści postulowaliśmy, w rych strojach, noszonych na co dzień w każdym miejscu świata podkreśla swoją rcgionalność, mówić gwarą etc. Zastanawiałem się tym bardziej, gdy po oficjalnych spotkaniach 1 występach my, dorośli regionaliści, Jeszcze kilkadziesiąt minut wcześniej narzekający na zanik tradycji ludowej 1 narodowe) 1 postulujący intensyfikację działań edukacyjnych, spotykaliśmy się, często równic oficjalnie, czasem znacznie mniej oficjalnie, wcale nie w strojach ludowych

1    spędzaliśmy czas nie w pełni (z małym wyjątkiem, niezbyt chlubnym) zgodnie z tradycją. To gorzkie i ironiczne zdania, zwłaszcza te sarn w tym uczestniczyłem. Zdałem sobie Jednak wtedy sprawę, że mój usystematyzowany, zaplanowany tok postępowania badawczego ł analiz wymaga rewizji. Zapis zamknięty⁴⁴tej eksploracji stawał się dla tnnlc duszącym gorsetem.

Zebrany materiał badawczy, wcale niemały, budził wiele pytań i wątpliwości. Dzisiaj powiem, zc odczuwałem poważny niepokój, iż poruszam się. Jak archeolog ¹

po ciekawej odkrywce, przeczuwając, że głębiej kryje się wiele, może nawet bardziej interesujących tajemnic. Studiowałem prace dotyczące tożsamości, regionów, regionalizmu, edukacji regionalnej, czasem po wielekroć. Jednego bytem pewien - trzeba uporządkować zakresy terminologiczne. Brakowało mi jednak klucza, chociaż by! tak blisko, przecież tkwił, jak się później okazało, w moich notatkach, mojej wiedzy; był pod ręką. Dlatego wdzięczny jestem mojemu koledze, profesorowi Aleksandrowi Nalaskowskiemu, żc w czasie jednej z naszych licznych rozmów opowiedział mi o zamyśle swojej książki o przestrzeniach i miejscach szkoły¹. W czasie ''!yćh' G>skuśjrTmóbtIi7ówarmhIe, jako prywatnego recenzenta*¹, do ponownego przeczytania książki EdwardaT. Halla Ukryty urpniai*. Spojrzenie na nowo przez pryzmat tej pracy skłoniło mnie do kolejnych powrotów literackich - prac E. T. Halła Poza kulturą 1 Taniec tycia, Yl Fu Tuana Miejsce i przestrzeń, Margaret Mead Kultura UMsameit. Studium dystansu snlfdzypołtoleniousego, Ruth Bcnedict Vrzory kultury i wielu Innych.

Zdałem sobie sprawę, że moje wieloletnie dociekania nad Istotą regionalizmu i edukacji regionalnej, studia, gromadzone dane, w zestawieniu z mniej lub bardziej obszernymi opracowaniami, prowadzą do zdumiewającej refleksji: w poszukiwaniu odpowiedzi na szereg pytad umyka wiele Istniejących jut w naukach społecz nych koncepcji podsuwających możliwe rozwiązania. Tc zaś, które bywają przywoływane, wykorzystywane są najczęściej tylko w pewnych kontekstach. Do takich fragmentarycznie traktowanych należą rozważania Stanisława Ossowskiego, Floriana Znanieckiego, Stefana Czarnowskiego; do pomijanych prace Antoniny Kłoskowskiej, Ericha Ericksona, Ralpha Lintona, Edwarda T. Halla czy Yi Fu Tb-ana. W konsekwencji uzyskujemy bardzo mglisty, uproszczony opis, zawierający wicie niejednoznaczności, czasem takie sprzeczności, ubierany nierzadko w postmodernistyczne odniesienia. Przyczyn takiego sianu jest wicie, ale w dużej mierze, ze smutkiem to stwierdzam, źródłem Ich Jest polityczny 1 ideologiczny utylitaryzm. Piszę o tym wylej.

Z pokoią, jaka, moim zdaniem, powinna przystawać badającemu rzeczywistość społeczną muszę zacytować fragment Księgi F.klczjastesa: .Cóż to jest, co było? To ²

25

1

Termin cen łioauje Edwoi<1 T. Hal!: .zapiajcit paradygmatem - płanem tub sbłoiem regui lub procedur do wypełnienia zadania |_.| Zapii zamknięty Jetl niczym program komputerowy - zaplanowany bardzo SciSle. Udoje cl jlę.Jeżeli ojla^ałt cel w jpoyib uprzednio okrcflony Większofć badali ro raplz zamknięty* - Idem. Tanifc żyda. Wnrsmwa 1199. ». S44.

2

A. Ndiikowskl, Prustrum* i mUjica aJuty. Kraków 2002.

" Mam nadtiejc. ie to porwie rrl/.i

" Plerusze wydanie PIW. Warszawa IS87; kolejne nakładem wydawnictwa MUZA SA. W»nz»-wl9».