Bez nazwy 2

EDUKACJA REGIONALNA

l kulturalnym, będącej następstwem oderwania procesu kształtowania osobowości od bezpośredniego uczestnictwa w życiu społecznym i kulturalnym. Upatruje on zdolność do prawidłowego kształtowania stosunków społecznych i kulturalnych Jednostki z szerszymi grupami Jedynie w odnajdywaniu podmiotowości w małych grupach społecznych.

Ważkim uzasadnieniem dla edukacji regionalnej Jest, zdaniem Jankowskiego, konieczność' przeciwdziałania konsekwencjom upowszechniania się konsumpcyjnych wzorów zachowali społecznych i kulturalnych postrzeganych Jako rezultat nikłego udziału jednostki we współkształtowaniu środowtska lokalnego. Wreszac, brak edukacji regionalnej, zdaniem tego autora utrudnia osiąganie efektów w .formowaniu się sfery orientacyjnej w osobowości ludzkiej, zwłaszcza w zlntemalizowa-niu humanistycznego systemu wartości"’.

Dzłerżymir Jankowski określa edukację regionalną jako wprowadzanie jednostek i małych grup społecznych w tradycję i aktualne życic społeczno-kulturalne regionu 1 środowiska lokalnego; jego zdaniem polega ona na .Pedagogicznym ułatwianiu zaistnienia jednostek i małych grup społecznych jako podmioty życia społecznego t społeczno-gospodarczego 1 urzeczywistniania swoich aspiracji poprzez pospółne wykorzystanie zastanych 1 wytworzonych zasobów przyrodniczych, gospodarczych, społecznych I kulturalnych"⁴. Dalej istota edukacji regionalnej w ujęciu tego autora polega na kształtowaniu poczucia tożsamości grupy lokalnej i regionalnej oraz na umacnianiu więzi między jednostką a tymi grupami .stanowiących niezbędne dopełnienie i konkretyzację więzi z całym społeczeństwem narodowym l państwowym".

W konsekwencji D. Jankowski uznaje edukację regionalną za spłot różnorodnych zabiegów osobowo twórczych oraz grupotwórczych. Jego zdaniem w obrębie edukacji regionalnej oprócz świadomych 1 celowych oddziaływań mieszczą się również wszelkie Inne oddziaływania, zarówno zorganizowane jak i spontaniczne, których funkcją Jest urzeczywistnianie celów edukacji regionalnej. Chodzi tutaj między Innymi o obyczaje i zwyczaje swoiste dla kultury regionalnej lub tylko o pewnych odmiennych elementach treściowych i formalnych, które są .doniosłe dla wzbogacenia wartości regionu i wytwarzające więź lokalną oraz regionalną między mlcsz- ^{1 2}

kartcaml oraz między społecznością regionalną a wychodźcami³. Ideologlczność lej koncepcji, wyraźnie już wszak dookrcśloncj w tytule, ostatecznie znajduje swoje zwerbalizowanie w sformułowaniu. Iż „edukacja regionalna Jest bowiem głównie określoną orientacją i zarazem treścią edukacji ogólnej ł Jako taka winna być realizowana w całokształcie oddziaływaj! bezpośrednich i pośrednio wychowawczych, realizowanych przez wszystkich wychowawców i wszystkie instytucje wychowawcze, jak też różnorodne inne Instytucje, które w sobie właściwy sposób zaangażowane są w upowszechnianie regionalnej orientacji ludzi lub których działania służą w prak-----tyce takiej orientacji Ipomnazają wartości regionalne i lokalne'⁴.

W przedmiotowy zakres edukacji regionalnej D. Jankowski wpisuje w specyficznej dla swojej orientacji stylistyce: a) szeroko pojęte środowisko przyrodnicze łącznic z przejawami i skutkami ludzkiej ekspansji; b) przemysł I Inne składniki środowiska społeczno-gospodarczego, nadbudowującego się nad środowiskiem naturalnym; c) środowisko społeczne wyznaczone strukturą społeczną osób, grup I instytucji oraz dynamiką przeksziałceń społecznych; d) środowisko kulturalne, przez które rozumie „świadomościowe regulatory zachowaj! symbolicznych, przebiegających wedle społecznie określonych norm, same takie zachowania [...], Jak też Ich wytwory (Język, sztuka, literatura, obyczaj, obrzędy 1 In.)^{2 47}.

N'a uwagę zasługują dwie refleksje tego autora. Pierwsza, iż edukacja regionalna winna prowadzić do zerwania ze schematem „twórczej kontynuacji” poprzez wprowadzenie koncepcji zupełnie oryginalnej twórczości. Z drugiej strony opcja polityczna autora uprawnia do stwierdzenia, że radykalizm tego ujęcia prowadzić może do wyeliminowania wszelkich podstaw zakorzenienia i tożsamości przedso-cjahstycznej², co podkreśla także 1 taka myśl autora, Jak: „czy nie tworzyłoby lo lepszej perspektywy dla podmiotowego zaistnienia w życiu regionalnym młodych pokoleń?"²

Druga refleksja dotyczy postulatu rozszerzenia społecznego zasięgu edukacji regionalnej poza instytucję szkoły i poza okres edukacyjnego żyriajednostki. Ten postulat wydaje się szczególnie cenny z racji także współczesnej koncepcji edukacji

37

1

»Ibidem.». 107.

2

Ibidem.

' Ibidem

3

’ Ibidem, j. 110. ¹ Ibcdcn,». 112.

4

Ibidem. 1.109.