Bez nazwy 2 3

EDUKACJA REGIONALNA

1 kontrowersje wokół u kich pojęć, jak tożsamość kulturowa, tożsamość narodowa, ojczyzna - mała l duża. region, rcgioaallzr^dzigdrjctwo kulturowe, które zagościł^ austach polityków, ideologów, działaczy, animatorów, organizatorów. Weszły silą rzeczy do warsztatów badaczy 1 uczonych: socjologów, antropologów, filozofów, psychologów, geografów, historyków, ekonomistów, prawników, pedagogów wreszcie.

Regionalizm de facto stanowi ważne źródło edukagi reppnalnel, sta! się ide-

0 logią, której slogany znalazły się na wszystkich możliwych sztandarach Renesans regionalizmu, regionalizm współczesny, regionalizm dynamiczny, regionalizm tra-

. dycyjny ~~IgTyfko-UIlw> prt-bekjegó tdeólógizaeji. A przecież odtłaWTra wierno, ze regionalizm to swoista ideologia wyrażająca stosunek do określonego. ważnego czy nawet czasem umiłowanego przez każdego z nas i każdej grupy, której Jesteśmy członkami, terytorium. Terytorium dzieciństwa, terytorium żyda - naszego terytorium. IJako taka ideologia - regionalizm Jest właściwością człowieka, ma stricte człowieczy wymiar. Tak rozumiany regionalizm to nic tylko proces przekazywania wiedzy o terytorium, to proces doświadczania tego terytorium, niezależnie, czy nazwiemy je domem, regionem, ojczyzną małą, czy naszym światem.

W konsekwencji więc zdarzyło się w edukacji regionalnej i w refleksji nad nią to, co symptomatyczne dla czasów współczesnych. Idcologlzując 1 npnl^y-Ti^a*- trj-mln .region* na różne sposoby 1 w różnych odmianach, umownie, z przymruze-juerno^potiaktowane zostały inne ważne pojęcia, w cym .edukacja*. Sprowadzono ją w przypadku edukacji regionalnej przede wszystkim do wymiaru przekazu wiedzy, ajak słusznie zauważono, dorośli dla lego celu mają w ofercie dla młodych niemal wyłącznic szkołę. I do niej nie tylko .wtłoczono*, ale ł w niej spróbowano zamknąć edukację regionalną, choć w deklaracjach pozostały dom. środowfsko, otoczenie etc.

Na następnych stronach tej pracy postawiłem sobie za zadanie przede wszystkim wniknięcie w znaczenie wielu pojęć i terminów, które nierozerwalnie związane są z edukacją regionalną. Chciałem pokazać Ich znaczenie, a jednocześnie Jak bywają one niejednoznacznie 1 często bardzo odległe od źródłowych propozycji w literaturze, dokumentach, świadomości; a przez to - Jakie mogą być tych ujęć konsekwencje. Ukazując Je, chciałem Jednocześnie zwrócić uwagę na fakt, żg_ enu-kacja regionalna nie tslko nic powinna ograniczaćjię do szkoły, ale że wykracza po2a jej możliwości i kompetencje. Przede wszystkim jednak zamiarem moim było

1 jest wskazanie na to, te w dostrzeżeniu istotnych właściwości edukacji regionalnej krvje się wicie sugestii i ważkich propozycji dla edukacji w ogóle. Sięgnąłem tutaj do spojrzenia nic przez pryzmat modnych i nośnych ideologicznie propozycji nowego regionalizmu, lecz z perspektywy istoty niektórych zachowań i sposobów funkcjonowania człowieka. Istoty - co podkreślam - opisanej już przez klasyków: socjologii. antropologii, psychologii, teorii wychowania. W zasadzie nic odkrywam niczego nowego, sięgam do tego. co Już jest poznane i opisane. Postawiłem sobie za zadanie opisamc edukacji regionalnej przez odnowienie teorii i koncepcji znanych.

Z pewnością wielu Czytelników, badaczy czy tak zwanych praktyków zauważy, że nie poruszyłem wszystkich możliwych aspektów, obszarów, perspektyw. Nie prze* prowadzam na przykład analizy wieloznacznego terminu .edukacja"; nie sięgam do pomysłów postmodernistów, nic wchodzę w obszary pedagogiki kultury, nic tworzę nowego pojmowania tożsamości kulturowej. I wiciu innych rzeczy nic poruszam, nic opisuję. Ograniczyłem się tylko do pewnych zagadnień, ale też ewentualne sugestie, propozycje - co można by jeszcze uwzględnić potwierdzają i potwierdzą moją tezę - Jak wiele jeszcze Jest do poszukiwania, jak wiele możliwych problemów, pytań i kierunków badań. W swojej pracy chciałem ukazać tylko kilka z nich: nie wszystkie. Chociaż to pociągające 1 kuszące wyzwanie, to skorzystałem Jednak z myśli .Poznaj to, co jest przed twoim obliczeni, a to co ukryte przed tobą, wyjawi się tobie. Nic ma bowiem niczego ukrytego, co nie zostanie odkryte’¹. Z tego też powodu zastosowałem takie, a nie inne. całkiem autorskie, tym samym może dyskusyjne zabiegi 1 stylistykę zapisu. W ten sposób chciałbym podkreślić swój własny sposób interpretowania tego wycinka rzeczywistości j prawo do takiego opisu. Utożsamiając się wszak ze słowami Jean Paula Sartrc'a, .takie Jest moje zdanie, IJaJe podzielam".

Świadom Jestem możliwego niedosytu Czytelnika. Postanowlłcmjeilnak przedstawić opis fragmentu badanej rzeczywistości poprzez zastosowanie analizy problemów podstawowych, ukazując Je, jak w tytule. Jako otwarte. Być może w trakcie lektury pojawi się uczucie niedostatku szczegółowych odwołań I egzcmplifikacj! badawczych, tak charakterystycznych zwłaszcza dla badań etnograficznych. Ograniczyłem się Jednak w tym zakresie głównie do najważniejszych ilustracji pewnych zjawisk i procesów. Zgodnie z metodologią badań jakościowych, praca u stanowi interpretację badanego wycinka rzeczywistości; wyniki badań złożyły się na specyficzną sumę, jaką jest prezentowany opis i nic chciałem, by zdominowany został

Cjt. za: A. Welburn, Poaglh ckndOftalitaa. Esirńiku tnUUrrjm, znoitydnr tbfsuimit, chruStijaA-jAa lutya, Warszawa 1998. s. 158 - iłowa t Logionu 5 Ewangelii Tomaua.