Bez nazwy$

EDUKACJA REGIONALNA

merytorycznej zasadności proponowanych przez tego, ale i przez wielu innych autorów, interpretacji tych pojęć.

Natomiast czwarta kwestia, podjęta przez W. Szczepańskiego, niestety tylko sygnalnie. dotyczy zjawiska określanego mianem .ludzi bez ojczyzny prywatnej". Pomijając specyfikę takiego terminu, odnosi sie on do mieszkających .w nowych kwartałach miast ludzi i ich dzieci (którzy) w skromnym stopniu Identyfikują sie z blokowiskami, zbudowanymi z wielkiej płyty, pozbawionymi wartości symbolicznych i treści kulturowych, amorficznymi i nieznacznie zróżnicowanymi”. Szczepański podaje w wątpliwość skuteczność działań edukacyjnych wobec faktu, że .duch miej-sca, któryjest zawsze decydującym elementem składowym takiej ojczyzny [prywatnej - przyp. P. P.J został z blokowisk - sypialni wyrugowany"¹¹.

Edukacja regionalna - dziedzictwo kulturowe w regionie

Spośród faktycznie Istniejących koncepcji edukacji regionalnej najwyższy czas, by przedstawić tę, która jest zawarta w dokumentach programowych Ministerstwa Edukacji Narodowej (dzisiejszego Ministerstwa Edukacji i Sportu). Tym bardziej że do niej odnoszą się także niektóre propozycje prezentowane w dalszej części tego rozdziału. Przez kilka lat w obiegu publicznym (od ukazania się pierwszej broszury w październiku 1995 roku do ukazania się w ramach „Biblioteczki reformy MEN") ujęcie to prezentowano jako efekt prac zespołu powołanego przez MF.N". Założenia tej koncepcji, zawierające także kilka moich uzupełnień, przedstawiają się mniej więcej tak*⁰.

Edukacja regionalna, rozumiana jest w tej koncepcji jako umożliwianie młodym ludziom poznawania własnego dziedzictwa kulturowego, tradycji regionalnej,

»* Ibidem.*. 161.

“ ZeJuOl powołany przez MEN dzlalul od października 1991 roku do połowy roku 1995 w składzie: proś dr bab. Henryk Skorowskl, prof. dr hab. Krzysztof Brozi. dr hab. Zygtmuu KJodnieU - Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, dr Joaar.o Angtcl. dr Emil Kowalczyk, mgr Ewa fUpich - rIów-ny wizytator MEN, dr Mirosława Bobrowska i dr Jerzy Chmiel - t Polskiej Sekcji CIOF (GwwSi maonai aa Orga?ils&ix*.i deFalhrali <U FoStlou et A'A>U TłuiUlonneii).

“ O tddtagi rtponafoe) - cLU<USiiu-it fodfiamya w trzonie. MEN. Biblioteczka Refortoy, 1. V4. Warszawa 2000: por. także P. Retrykowskl. Ifyyonahu touan),lua kuUuiy notujiA wwart, Ciechanów ŻOOO. *. 39-48.

uzewnętrznienia wartości 1 treści regionalnych, tym samym więc kształtowanie 1 utrwalanie postaw regionalnych.

Idee współczesnej edukacji regionalnej nierozerwalnie związane są z tendencją renesansu regionalizmu, w którym chodzi przede wszystkim o dynamiczny rozwój i wzbogacanie wartości tkwiących we własnym środowisku, o ożywienie różnorodności jako bogactwa życia społecznego, umocnionego poczuciem własnej tożsamości j zakorzenienia. Zasadniczym warunkiem zachowania własnej tożsamości i Jej trwania jest przekaz dziedzictwa kulturowego,, który odbywa się przede wszystkim poprzez przyjmowanie wartości tkwiących w bezpośrednim zarówno przyrodniczym, jak i kulturowym otoczeniu społecznym¹⁵.

Kultura Jest efektem aktywności ludzkiej dokonującej się w obrębie różnorakich stosunków społecznych, kształtujących się na płaszczyźnie terytorialnej oraz płaszczyźnie celowego współdziałania. Na nich wytwarzają się, jak wcześniej zauważyłem, dwa zasadnicze rodzaje grup społecznych: wspólnota i asocjacja społeczne. Oba te rodzaje grup tworzą podstawę społeczności lokalnych, które zawsze, obok rodziny, były podstawowymi komponentami struktury społecznej¹⁴.

Toteż pierwszym kierunkiem działań jest kształtowanie wspólnot - grup osób razem żyjących na określonym terytorium, uczestniczących w całokształcie lub więk-ttości stosunków społecznych, wjaklch pozostają. Wspólnota bowiem jest naturalną samoobroną przed niebezpieczeństwem unlformizmu l unifikacji. Drugim natomiast kierunkiem Jest wzmacnianie poczucia zakorzenienia, warunkujące możliwość bycia jednostki w pełni podmlocem, a nic przedmiotem toczących się procesów kulturowych. Podstawą aktywności jes: poczucie przynależności do konkretnego terytorium, miejsca, wspólnoty, do jej kultury.

Jednostka w całej swojej życiowej aktywności uczestniczy w różnych grupach i wspólnotach; w im większej ich liczbie funkcjonuje, tym bardziej otwarta może być na przyjmowanie postawy unlwc realistycznej. Istota więc przekazania kulturowego polega na kształtowaniu zdolności człowieka do uczestnictwa w różnych rodzajach wspólnot i grup. wcdlugjednakże hierarchii zapcwniającejjej świadomość

H. Skorowski, DzudiUtunkulturom iu rrgUnu, (w:J SJuth < rąpoMicw. J. 21. ^m P- Petrytowski. Wobn nawjtk aymuttk Materiały i Studia. Informator KODRTK. t. 10, Ciechanów 199*,». 119.