Bez nazwy! 2

EDUKACJA REGIONALNA

Za wejściowe uznaje Jerzy Nlkltorowicz uwzględnianie separatyzmu 1 etnoccn-cryzmu jako procesów niezbędnych do uświadomienia, kształtowania i zdążania do zachowania tożsamości kulturowej, jednocześnie niekoniecznie prowadzących do nacjonalizmu. Jako zasadniczy cel w tej edukacji, narwanej edukacją etnocentrycz-ną, określa rozwijanie własnej tożsamości kulturowej, wzmacnianie i kształtowanie umiejętności odpowiedzialnego tworzenia i modelowania kultury własnej grupy w komunikacji z inną, co prowadzi do akceptacji pluralizmu kulturowego l kształtowania zdolności widzenia siebie w zróżnicowanym, pluralistycznym śwtecie^{51 2}.

Emocewjyzm.wJicccic swojty powiązany jest z tradycją, totcż,każda grupą broni własnych przekonań, systemu wartości, własnego .dobra grupowego², stwarzając sobie warunki do odczuwania poczucia swoistego, własnego bezpieczeństwa. Wobec faktu, że jednostka poddawanajest tym wpływom tradycji i dobra grupowego przede wszystkim w pierwszym okresie swojego życia, etnoccntryzm uznaje Nikito rowicz jako pierwszy etap nabywania tożsamości zakorzeniającej w ojczyźnie prywatnej, kształtującej i nadającej podstawową strukturę systemowi wartości, stanowiąc podstawę odbioru I Indywidualnej interpretacji rzeczywistości: .Identyfikacja z najbliższymi, znaczącymi innymi, pozwala na identyfikację samego siebie, prowadzi do uzyskania subiektywnie spójnej i akceptowanej tożsamości**¹. Za Bergerem i Luckmancm przytacza, że identyfikacja zc znaczącymi innymi czyni dziecko zdolnym do identyfikacji samego siebie, do uzyskiwania subiektywnie spójnej i akceptowanej tożsamości¹⁴. Punktem wyjścia staje się diaj. Nikitorowlcza „tożsamość rodzinna² nabywana bezkrytycznie poprzez opanowywanicjęzyka ojczystego („matczynego") i percepcję elementarnych wartości lodziny i kultury, w której ona funkcjonuje. Tym samym w socjalizacji wtórnej pozwala na spostrzeganie i inleipreto-wanie Innych wartości I wzorów z perspektywy własnej grupy. W tym samym czasie jednostka odzwierciedla podstawowe wartości i formy współżycia kultury, w której wzrastała. Natomiast identyfikacja z grupą odniesienia pozwala analizować jej wartości, normy i wzory, przez nią reprezentowane, zrozumieć swoją sytuację społeczną oraz wynikające z niej konsekwencje dla własnego zachowania¹⁴.

Wychodząc z nakreślonych powyżej założeń, Jerzy Nikłtorowicz określa edukację regionalną Jako nabywanie kompetencji w zakresie kultury 1 języka własnej gru-

py w kontekście grupy większościowej. Generalnym celem edukacji regionalnej jest w tym ujęciu „kształtowanie szacunku do dziedzictwa kulturowego, systemu wartości, języka, tradycji, obyczajów³”.

Według J. Nikitorowicza świadomość przynależności terytorialnej, świadomość pochodzenia, wywodzenia się wyznacza regiony, toteż regionalne zbiorowości maja w mniejszym lub większym stopniu poczucie swojej odrębności. Jak zauważa R. Dubos „każde miejsce posiada Jakiś zbiór atrybutów, decydujących o niepowtarzalnym charakterze jego krajobrazu i mieszkańców'”.

Punktem wyjścia Jest identyfikacja z .ojozy?.nAprywauu-W)Tasta}ącą,Jakstwicr dza S. Ossowski”, ze świadomego orientowania się ludzi na wartości regionu, które decydują o swoistości i odrębności. Cech ojczyzny nadają jej członkowie i Istnieje ona w rzeczywistości subiektywnej grupy, wyrażając się w odczuciach emocjonalnych 1 przywiązaniu do tejże ojczyzny i jej dziedzictwa kulturowego.

Kolejnym etapem jest wejście w ojczyznę Ideologiczną - obszar, z którym jednostka Jest związana nie poprzez swoje osobiste przeżycia względem danego terytorium. lecz przez swoją przynależność do pewnej zbiorowości, która zdaniem Jerzego Nikitorowicza jest owemu terytorium „Jakoś podporządkowana³”. Zatem rola czynników osobistych w stosunku Jednostki do ojczyzny ideologicznej to efekt interferencji ojczyzny prywatnej i ideologicznej. W konsekwencji więc. zdążanie do kultury ogólnonarodowej i. jak to autor ujmuje, ogólnoludzkiej, musi prowadzić przez poziomy tożsamości rodzinnej, etnicznej 1 eintczno-regionalncj'⁰.

Edukacja regionalna jako system strukturalny

Innym, w pewnym stopniu oryginalnym, spojrzeniem na edukację regionalną JesiJeJ opis dokonany przez Stanisława Gawlika⁴¹. Wychodząc od własnej interpre tacji stanowiska Floriana Znanieckiego - autor ten stwierdza, żc „w edukacji re-

45

1

■J. Nlkltorowłcz, Eduiurn njlmataa.... s. S3Ó-337; por. takie Idem. Imania/.... ł 86-87. " ?. L. Berger, T. I.uckimnn. Sfn/Uane tuonenit ntayuiitotei, Vńnuw 1983. i. 206.

^M Ibidem.

2

S. Kowalski, Sotjolcp² uyduiuanu tu larjue, Wanuawa 1983. a. 314-316.

“J- Niktcorowlcz, EJukcąa rypcmeW... i. 3J8.

” R. Duboa, Podiuala rOlnandnefd. Wartuwi 1986. ł 12.

" S. OsktoU. op.cit.. ³. 35 I n.

”J. NlUiorov1«. Edukacja Kponalna... S. 339.

3

Ibidem.

" S. Gawlik. lYadjcyjnoić i u.ipd<aan«Si w papaumami rrgio^clumt. [w;] Sdtola a ngicnaJitn. red. A Kociurwłk:. A Omelanluk. W. Pilarczyk, Ciechanów 1996. i. 99-103.