Bez nazwy

EDUKACJA REGIONALNA

regionalnej, zaproponowanej przez Ministerstwo Edukacji Narodowej w połowę lat dziewięćdziesiątych ubiegłego stulecia, a którą omawiam w dalszej części tego rozdziału.

Edukacja rcgionalnajako powrót do źródeł

Zbyszko Mcloslk¹ w swoich analizach doszedł do stwierdzenia występowania we współczesnym lwi cele dwóch równoległych procesów. Jeden charakteryzuje się frag-mentaryzacją l różnicowaniem, drugi natomiast cechuje globalizacja. Stwierdza na tej podstawie istnienie dwóch zasadniczych 1 przeciwstawnych zarazem procesów życia społecznego. Ich równoczesne współwystępowanle prowadzić może do szeregu komplikacji tożsamościowych l pogłębiania się poczucia zagrożenia społecznego. Specyfika współwystępowania tych procesów polega na tym, że zjednej strony nawzajem się stykają l przeplatają, wzajemnie się uzupełniając; z drugiej strony natomiast występuje wiele punktów wyraźnie je odróżniających i ustawiających w opozycji. Zdaniem Z. Mc łosika tym procesom społecznym - różnicowaniu i globalizacji - odpowiadają dwie cdmlcnne perspektywy epistcmologlczne: modernistyczna l postmodernistyczna. Perspektywa modernistyczna uosobiona jest przez edukację globalną, natomiast do procesów różnicowania odnosi ste postmodernistyczna pedagogika różnicy.

Interpretując te rozważania. Kazimierz Kossak-Główczcwski¹⁰przyporządkowuje obu cpistcmologicznym perspektywom charakterystyczne dla nich racjonalności. Swoje rozumienie racjonalności Jako określonego zbioru założeń oraz praktyk społecznych, wywierającego dominujący wpływ na to, jak Jednostka lub grupa odnosi się do szerszego społeczeństwa, przyjmuje ten badacz za H. A. Giorux'em, ujmującym racjonalność jako typowy sposób odzwierciedlenia świata, sposób jego rozumienia zabarwiony zbiorem Interesów jej nosicieli. W cym ujęciu racjonalność składa się z wiedzy, przekonań, oczekiwań, nastawień; te elementy zaś zjednej strony warunkowane są, z drugiej warunkują doświadczenia, w jakie wkracza człowiek.

Przeprowadzona przez autora analiza prowadzi do uzasadnienia tezy o możliwo-{dach budowania .chwilowych². Jak lo określa, tożsamości w swoistych społecznych enklawach, do rozróżnienia racjonalności dominujące} i opozycyjnej do dominującej. Jego zdaniem, podmiot może się wyłaniać w swoim codziennym życiu, a jego tożsamość nie Jest do końca nigdy zdefiniowana. Przejawia się to pojawianiem się w realnej postaci gniazd oporu (wysp oporu - według Bogusława śliwer-sklcgo"). Istniejących w określonych grupach społecznych.

Opierając się tej analizie. K. Kossak-Główczcwski za podstawową kategorię edu kacjTregionalnej przyjmuje „reglom , r .(•••: i miennle od dominującej racjonalności. Ta właśnie regionalność wyznacza nową przestrzeń interpretacyjną „racjonalności alternatywnej do dominującej²¹². Zdaniem autora posiada ona moc generowania innych kategorii. Dysponując Jednocześnie siłą do Jednoczenia myśli w podobnym polu problemowym, edukacja regionalna daje się budować na .racjonalności opozycyjnej do dominującej²¹⁵. Stwierdzając, że .można Ją definiować w wymiarze ładu lokalnego 1 chwilowego, natomiast w wymiarze szerokim (globalnym) JeJ racjonalność jest nie do określenia" za ważną cechę uznaje swoisty powrót do różnicy l tożsamości z tą różnicą. Tym samym więc, konstatuje autor, edukacja regionalna dopuszcza wielość, różnorodność £ niepowtarzalność. W konsekwencji swoich rozważań autor stwierdza, że edukacja regionalna ma sens ogólnoludzki, gdyż jego zdaniem region Jest światem ogólnoludzkim, a regionalizm to jeden z podstawowych, aktywnych sposobów 1 elementów rozumienia Świata samego. Natomiast regionalnośćjcst kategorią umożliwiającą tcorctyzację procesów zachodzących w regionie, otwierającą nowe pola problemowe ułatwiające dostrzeganie problemów nieobecnych w racjonalności instrumentalnej. Jego zdaniem zbudowanie nowej refleksji pedagogicznej na podstawie kategorii regionalnoćci może stanowić konstrukt teoretyczny ujmujący wychowanie jako faktycznie rozgrywający się proces w społeczności lokalnej czy regionalnej¹⁵.

Ostatecznie więc K. Kossak-Główczcwskl stwierdza'², że edukacja regionalna Jest powrotem do domu. do źródeł życia każdego człowieka, do źródeł Jego etyki

39

1

Z. Mcloili. Edakttja gtAulna- nadzieje i LnUrawmjt, (w) Ewobuja tatutnoict pedagogiki. red. H Kwiat Łowika. Waruawa 1994, ». lfó-175.

" K. Kodiak-dSwctcwiU. EdtJtaja regionalna - pjutnia o TtaZzacjt. (w:) Edukacja u«jóee zmiany ip& hczrin. red. J. Bmaitikl. L. WUkowiki. Foznad -Torort 191H. s. 244-264.

" B Śliwenki, Wyspy oporu /ćaAaiyjiugn. Kuków IMS.

" K. Kosak-GWwczewsU; op.ciL %. 253.

° Ibidem.

2

Ibidem, s. 25 S-254.

'² Ibidem, ». 255. ^u Ibidem.». 256.