Bez nazwy 2

EDUKACJA REGIONALNA

podstawy prawne, a do 1991 roku nawet finansowe 1, niezależnie od kwestii ocen-nych, mogły one w miarę, jak na tamtejsze czasy, nieskrępowanie działać*⁷.

Pierwsze działania prowadzące do swoistej restauracji ideologii regionalizmu, nieskrępowanej więzami politycznymi władz, pojawiały się podczas II Kongresu Regionalnych Towarzystw Kultury w maju 1981 roku; w uchwałach korieowych zapisano m.tn., że ruch towarzystw regionalnych winien .chronić zasoby i wartości kulturalne związane z regionem [...J dbać o zindywidualizowane oblicze kultural-nejniast I wsi przez wyeksponowanie najcenniejszych wartości regionalnych*. Powołana na tym Kongresie Rada Krajowa Regionalnych Towarzystw Kultury, między innymi z powodu uwzględnienia w uchwale kongresowej zapisu. 12 .regionalne towarzystwa kulturalne [...] współkształtować będą regionalną politykę kulturalną poszczególnych obszarów Polski"³'nie została uznana przez władze partsewowe⁷*¹.

Znane powszechnie zawirowania i dramaty polskiej rzeczywistości politycznej lat osiemdziesiątych XX wieku, wjakimś stopniu nie tylko nie wyciszyły, ale nawet zintensyfikowały poszukiwania dla stworzenia idcologiczno-teoretyczncj podstawy regionalizmu. Znalazło to między Innymi swoje odzwierciedlenie w protokole NI Kongresu Regionalnych Towarzystw Kultury, który odbył się w 1986 roku w Poznaniu. w postaci zapisu, iź „na następny kongres należałoby takie przygotować projekt określenia regionalizmu polskiego wjego zmienionym usytuowaniu historyczno-społecznym"*⁰.

Następny. IV Kongres odbywający się w Lublinie w 1990 roku nie zapoznał się z takim projektem, ale w uchwale tego Kongresu pojawił się zapis: .Mając na uwadze naszą wspólną troskę o kształtowanie wizji nowoczesnego regionalizmu w Rzeczypospolitej Polskiej i jego funkcji społeczno-kulturalnych u progu XXI wieku. Kongres zobowiązuje Radę Krajową [Regionalnych Towarzystw Kultury, już zalegalizowaną - dop. P. P.) do opracowania Karty regionalizmu polskiego 1 przedstawienie Jej pod obrady V Kongresu"".

¹⁵ Piiię o tych zagadnieniach m.ln. w twoich pracach cytowanych Jul wylej. W pewnym stopniu mogę to takie po twierdz SC osobistymi doSwadczenlami: od 19Gt r. mdj ojciec pczcz wiele lat, ał do połowy lat tfedemdiies!j|tych byi aktywnym <2łonklem utnieyącego do dzistaj Kujawsko-Pomorskiego Towarzystwa Kulturalnego I Zrzeszeni* Kasrubslo-Pomonklego. ja sam uczeiUtlczyicm aktywnie w dzlalatnokl Toruńskiego Towarzystwa Kultury od 1976 r.

“ Por. Proęnm TtgtonaJjsmi podhtgo. [wtj fofjmalcr KODRTK Ciechanów 1993, nr 9.». 23.

” A. Omc.anluk, op.ciL, s. 161.

“ III Kon^n fagUmabtydi TouaTjsnt KuUwy. Paoieoi 2J-2J pomurnika 1936 e DiAumrM). Wij szato - Cicchandw 1987. ». 78.

*' A. Omrlatiluk, op.ćt. t. 161.

WPROWADZENI* W PROBLEMATYKI

W marcu 1993 roku w Radziejowicach odbyła się pierwsza dyskusja programowa, w jej wyniku powstały i wielokrotnie przercdagowywany tekst, poddany został konsultacjom I dyskusjom, trwającym do lipca 1994 roku. Ostateczny projekt, który został przedłożony we wrześniu 1994 roku uczestnikom V Kongresu Rcgional nych Towarzystw Kultury we Wrocławiu przygotowany został przez zespół: Stefan Bednarek, Jerzy Dararosz, Julian Janczak, Zygmunt Klodnicki. Aleksander Kociszewski. Anatol Jar. Omclaniuk, Piotr Petrykowskl, Adam Plcśnar, Stanisław Słowik, Jan. Smolarz I Józef Stawek .Godzi, się dod2C-żc_w.c wcześniejszych, pracach zespołu uczestniczyli także Adam Dobroński, Antoni Gładysz, Maciej Klimczak. Marek Konopka, Bolesław Winiarski i Elżbieta Wysocka*¹.

To właśnie w tej Karci/, w punkcie szóstym, zapisano, żc .szczególna rola w podtrzymywaniu i kształtowaniu świadomości lokalnej i regionalnej przypada systemowi edukacji. Programy nauczania szkól wszystkich szczebli powinny szeroko uwzględniać tematykę regionalną”. W czasie dyskusji nad projektem Karty, a także i w szeregu wystąpień dyskutantów na obradach plenarnych i sekcyjnych padły zarzuty I postulaty pod adresem Ministerstwa Edukacji Narodowej. Efektem tych działali było między Innymi przedstawienie w październiku 1995 roku założeń programowych koncepcji edukacji regionalnej, którą także omawiam w następnym rozdziale.

Edukacja regionalna - założenia do problemu

Jak napisałem wcześniej - projekt ten. mimo różnych niedoskonałości znalazł i we mnie orędownika*⁵, tym bardziej że w dokumencie tym dostrzegłem swoiste ukoronowanie działań wielu nauczycieli w swoich szkołach wiejskich, małych miasteczkach i miastach. Prace i wypowiedzi moich studentów zaocznych - czynnych nauczycieli, potwierdzały tezę. że to co zawiera się w edukacji regionalnej, w sferze realizacyjnej miało już swoje mocne osadzenie. To dlatego wielu znajomych badaczy - socjologów, pedagogów, antropologów wy rażało swoje zdziwienie, że w sferze koncepcyjnej edukacja regionalna pojawiła się praktycznie dopiero na początku lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku.

"Ibidem, *. 161-164.

° Poci dwłc kidcneje, od 1*94 do 2002 t, Wtm członkiem R»dy Krajowej Rcgloculaych Towarzystw Kultury.

23