Bez nazwy 2

EDUKACJA RECIONALNA

samo, co potem będzie. [...] Nic nic ma nowego pod słońcem i nie może nikt mówić Oto to jest nowe, jaz bowiem istniało w wiekach, które były przed nami^-' (Ekl. 1, 9-10). Spojrzenie na obszar nazywany edukacją regionalną przez pryzmat nlcnaj-nowszych koncepcji pedagogicznych czy socjologicznych, lecz na istotę zachowania się człowieka, z perspektywy, dzisiaj już klasyki antropologii kulturowej, socjologii, psychologii czy pedagogiki postawiłem sobie za główne zadanie. Z pokorą stwierdzam, że nie odkryłem nic nowego, ukazałem tylko to, co poprzez idcologi-jtrnyitak zwane uniwersalizm? pozostało ukryte. A tymczasem, jak zauważył wczc-śni ej już przytaczany Zbigniew Kwieciński, skryło się przez to wicie ważnych problemów i obszarów badawczych. Mam nadzieje* *e udało mi się Je ukazać. Taka formuła osiągania celu w sposób pierwotnie nie zaplanowany, spontaniczny i intuicyjny nazywana jest przez Edwarda Halla „zapisem otwartym”⁴*. W zestawieniu z tytułem najważniejszego chyba rozdziału tej książki - Edukacja reponahta - umiarkowany kontekst zapowiedzi - formuła zapisu otwartego pozostawia jednocześnie możliwość dalszych poszukiwań i badań. Mam nadzieję, że, tak jak tkwi to w istocie zapisu otwartego, będzie to zapis o charakterze innowacyjnym.

Tytuł tego rozdziału wymaga pewnego uzasadnienia. Terminy „wysoki kontekst* i „zapowiedź" zaczerpnięte zostały także z twórczości Edwarda T. Halla. Jego prace stanowiły istotną inspirację do sposobu analizy zagadnień dotyczących edukacji regionalnej. Samo zatem sięgnięcie do źródła tychże pojęć Jest wynikiem mojego, w jakiejś mierze konsekwentnego, poruszania się po tym nurcie rozważań. Termin „kontekst" (ang. comext) odnosi się do ilości informacji zawartych w danym komunikacie Jako funkcji kontekstu, w którym ów komunikat zaistniał. Jak pisze Edward T. Hall „komunikacja wysoko kontekstowa to taka, w której większość znaczeń znajduje się w kontekście, a bardzo niewiele w przekazywanej lnformagi”*⁹, odmiennie natomiast w komunikacji niskokor.tekstowej, w której większość znaczeń znajduje się w samej informacji. Jako przykład niskokontekstowęj informacji badacz podaje prawo, porównuje ją do interakcji z komputerem zgodnie z określonym programem. Natomiast wysokokon tekstowa komunikacja właściwajest na przykład ludziom znającym się wicie lat, potrafiącym już tylko z samego zachowania (na przykład męża powracającego z pracy do domu) odczytać znaczenie informacji. Autor zwraca uwagę i podaje szereg interesujących cgzcinpUfikacji podkreślających kulturo-

** Ł T. Hall. Tanin iyda. Wannawa 1999. c 2+4. ** ibidem.». 69-90. 240.

we aspekty komunikowania się wysoko-1 nlskokontckstowego. przy czym mowa jest nic tylko o międzykulturowych, lecz I wewnątrzkulturowych zróżnicowaniach.

Natomiast termin .zapowiedź* {ang adumbration) Związany jest z innym terminem - .łańcuchem akcji" (ang. action chain). Łańcuch akcji oznacza procesy interakcyjne. w których jedno działanie pociąga za sobą drugie według zuniformizowa-nego wzoru - dwie strony odgrywają inne role, zależne od siebie (na przykład zaloty czy zaproszenie na obiad). Przerwanie takiego łańcucha w którymkolwiek miejscu oznacza konieczność powrotu do początku. Jak pisze badacz, poszczególne kroki i etapy są unikaTnc dla każdej kultury. Zapównadanlćjest związane z łańcuchem akcji, lecz charakteryzuje się eskalacją intensywności 1 specyficzności przeka-xu oraz tym. że w sytuacji zapowiadania Jednostka (lub grupa) zatrzyma eskalację procesu i dokona wyboru jednego z łańcuchów akcji, będących w katalogu danej kultury. Jak pisze Hall „zapowiedź zaczyna się na bardzo wysokim kontekstowym końcu skali i z każdym krokiem opada*⁴⁰.

Jak sądzę - prezentowane na dalszych stronach tej pracy rozważania mają charakter takiej zapowiedzi, a także zawierają propozycje łańcucha akcji w postaci komunikatu o umiarkowanym kontekście.

Jedną z głównych propozycji kończących tę pracę Jest sugestia konieczności rozważenia zasadności stosowania terminu .edukacja regionalna". Tezę tę, wraz z uzasadnieniem, przedstawiam w ostatnim rozdziale tej książki. Ta propozycja to nic tylko kosmetyka, to przede wszystkim, moim zdaniem, ukazanie zjednej strony widu nowych obszarów badawczych, ale także umożliwienie sięgnięcia w rozwiążą nlach i działaniach edukacyjnych do znacznie bogatszego zestawu środków, często niedostrzeganych i pomijanych. Zwłaszcza że problemy tej edukacji, podobnie Jak powiązanej z nią funkcjonalnie 1 strukturalnie edukacji międzykulturowej i wielokulturowej. to nic tylko zagadnienia współczesnej Polski i jej obecnych młodych pokoleń. To także zagadnienia obecnych i przyszłych pokoleń innych społeczeństw tworzących unijną Europę, co potwierdzają moje analizy i spostrzeżenia przywiezione w bagażu podróżniczych doświadczeń.

Propozycja refleksji nad zasadnością terminu .edukacja regionalna’, to także przejaw faktu, że przedstawiana praca ma charakter swoistego studium Jednego pojęcia. Do takiego postępowania czułem się zobowiązany zjednej strony, stwierdzając, że rzeczy I zjawiska znane nazywane są Inaczej lub nieadekwatnie; że wiele

" Ibtdco.

27