Bilinkiewicz7

IM Psychiatria

wwseku powyżej 6S rz. rośnie / wekiem. osiągając wartość około 50% « o*6b powyig SU rz w innych krajach występowanie otępienia u ludzi powyżej 05. tl ocenia śię na 4.7%.

Przyczyny otępień

Lic/bj czynników chorobowych prowadzących do otępienia nie jest dokładnie określona i waha się od 50 do 140 u różnych autorów. W badaniach epidemiologicznych prowadzonych na święcie stwierdza się różnice w częstości występowano poszczególnych przyczyn otępienia. W USA i krajach zachodniej Europy ocenia się. że najczęstszy przyczyną otępienia jest choroba Alzheimera. Określa się. że powoduje ona 55% wszystkich przypadków otępienia. Na drugim miejscu wymieniana jest choroba mózgowo-naczyniowa (otępienie naczyniowe, ag. \ascular demenria). która dotyczy 25% osób i demencją. W 15% przyjmuje się etiologię mieszaną (proces zwyrodnieniowy typu Alzheimera t zmiany naczyniowe), zaś w pozostałych 5% mamy do czynienia z innymi przyczynami. Z badań prowadzonych w Polsce wynika, że choroby naczyniowe wyprzedzają otępienie typu Alzheimera i zajmują wśród czynników etiologicznych otępienia pierwsze miejsce.

Chociaż otępienie jest zespołem typowym dla wieku podeszłego, wysiąpink jego objawów mc powinno sugerować lekarzowi rozpoznawaniu choroby Alzheimera. t czym w ostatnich latach mamy do czynienia. Trzeba w każdym przypadku rozważyć inne przyczyny otępieniu, nawet gdyby były one rzadkie.

Zasadniczy podział otępień uwzględniający etiologię omówiliśmy powyżej. Doił-my tylko, że obok juz wymienionych przyczyn otępienia (choroba Alzheimera. choroby naczyniowe, inne choroby pierwotnie zwyrodnieniowe: choroba Piekli, choroba Huntingtona, Parkinsona, neuroinfekcje: HIV, kiła. choroba CrciiizfcIUlu-Jakotu), otępienie mogą powodować urazy czaszkowo-mózgowe. nadmierne używanie leków lub (i) alkoholu, guzy ucwnąir/czas/kowc. wodogłowie normotensyjne. aburKou braim-nalm* i metaboliczne (niedoczynność tarczycy, niedobór witaminy B„ Ml

Badania dodatkowe

Rozpoznawanie nozologicznc otępienia odbywa się poprzez eliminację kolejnych czynników etiologicznych. Stąd konieczność bardzo szczegółowego baJaiu każdego chorego, u kióicgo stwierdzono kliniczne objawy otępienia. Badana obejmują ocenę podstawowych funkcji życiowych. Wykonuje się badanie dtladi morfologicznego krwi i ro/ma/em, opadanie krwinek (OB), skład chemii/ny krai stężenie we krwi witaminy B,. i kwasu foliowego, próby czynnościowe wąmkj i poziom aminolransferaz. próby czynnoOctowc nerek, badanie moczu na uhccaafc ewentualnych związków toksycznych. poziom hormonów tarczycy T,. T. 1SH odczyny swoiste w kieniuku kiły i ewentualnie HIV. badanie płynu mózpeuu •rdzeniowego. zdjęcie radtołoficzne czaszki i klatki piersiowej, HKQ i fifcG. Tk (tomografię komputerową). MRI (jądrowy rezonans magnetyczny). Każdy fMjM

Klinika znpolów otępiemiych 165

powinien być .skonsultowany pracz neurologu i okulistę (dno oczu i pole widzenia). Niezwykle przydatne jest badanie neuropsychologiczne przy zastosowaniu odpowiedniego zestawu testów (np. Bentona. Bender. Grabara-Kcndall).

Przebieg i rokowanie

lak wspomniano, niesłuszne było przekonanie o złym rokowaniu w każdym przypadku otępienia. Ocenia się, że u około 10% pacjentów otępienie jest odwracalne (np. spowodowane niedoczynnością tarczycy, niedoborem wit B_ir kiłą układu nerwowego, niektórymi guzami wewnątrrezaszkowymi). W takich przypadkach decyduje szybkość działań diagnostycznych. Im wcześniej włączy się leczenie przyczynowe, tym szybciej cofają się zaburzenia psychiczne. Niestety w postępujących chorobach mózgu, których przyczyny mc są znane (np. otępienia pierwotnie zwyrodnieniowe), nie ma możliwości odwrócenia procesu chorobowego. chociaż istnieją szanse jego spowolnienia.

Leczenie

Mówiąc ogólnie, leczenie przyczynowe zespołów otępianych dotyczy stosunkowo wąskiej grupy chorych. U większości osób ma zastosowanie leczenie objawowe. Uczenie farmakologiczne omawiamy w poszczególnych grupach diagnostycznych.

U chorych z głębszymi zaburzeniami funkcji poznawczych najważniejsze zadanie przypada opiekunom chorych, o czym piszemy w rozdziale dotyczącym problematyki psychogeriatrycznej. Przez cały czas choroby należy dbać o właściwą dietę, dostarczanie witamin, zaś z punktu widzenia psychołcrapeun e/nego niezwykle ważne jest aktywizowanie chorych. Drptywacya sensoryczna i pozbawienie chorych wysiłku intelektualnego pogłębia zaburzenia pamięci i Jcterio-rację osobowości.

Klinika zespołów otępiennych

W rozdziale ogruniczniny się do bardzie) szczegółowego inkniau niektórych Chorób i zaburzeń prowadzących do otępienia. Ramy pojęwiuU icmtizhwiają wyczerpujący opis innych rzadszych chorób, których /■ącmott' należy do specjalistów (neurologów, neurochirurgów. psychiatrów).

Pierwotne zespoły ułępktme

Churohn Alzheimera. Na poc/ąlku obecnego stulecia Al Alzheimer (1907) opinii przypadek otępiania bti ana«| przyczyny Od tego camm ■ j r itoętana Mg współ iKępienn) pserwutny u «Ut jednuHtym i danłtnpącaąn obrmc klinicznym