chaos01

25 Internetowe gatunki dziennikarskie

poczucia bezkarności i anonimowości, a także z ułatwionego uczestnictwa w publiczne; debacie, z możliwości natychmiastowych efektów i reakcji, co sprzyja uprawianiu szczególnej gry, niekiedy w celach czysto ludycznych.

Mimo wyraźnie odczuwalnej ekspansji internetu w dziedzinie mediów, sytuacja obecna charakteryzuje się wciąż dobrą kondycją głównych mediów tradycyjnych, tj. prasy, radia i telewizji. Są one z jednej strony coraz mocniej zawłaszczane en bloc przez internet, z drugiej zaś same wychodzą niejako naprzeciw temu, co nieuchronne. Możemy zatem coraz powszechniej i w coraz szerszym wymiarze oglądać w sieci na żywo tradycyjną telewizję i słuchać stacji radiowych. Owe stacje - radiowe i telewizyjne - same też tworzą strony internetowe, na których udostępniają swe programy internautom, zgodnie z własną strategią marketingową, ale centralnym ośrodkiem ich działalności pozostaje sfera tradycyjna, pozainterneto-wa. Dzięki swej aktywności w sieci starają się ją umocnić (podobny cel przyświeca poszczególnym dziennikarzom, gdy np. stają się równocześnie autorami blogów). Sprzyja temu struktura własnościowa koncernów medialnych, dysponujących zarazem stacją telewizyjną lub radiową, portalem internetowym etc. Nieco inna jest sytuacja prasy. Niemal każda tradycyjna gazeta (czasopismo) ma swoją wersją internetową. Mediów słowa drukowanego nie da się - w przeciwieństwie do mediów audiowizualnych - tak bezkolizyjnie i bez większych strat przenieść do sieci¹⁰.

Ograniczenia wynikają głównie z niewielkiej mimo wszystko mobilności i podręczności komputerów osobistych, nawet laptopów, w porównaniu z tradycyjną książką czy gazetą. Ale i na tym polu postęp jest widoczny. Rozwój technologii umożliwia miniaturyzację sprzętu. Można przy tym zaobserwować znamienną tendencję, którą określiłbym roboczo mianem regresji pozytywnej, zjawiska - jak z tego określenia wynika - paradoksalnego, gdyż ewolucja dokonująca się za sprawą corazJ>ardziej rozwiniętej technologii zmierza też w tym wypadku ku formom możliwie najbliższym tradycyjnym papierowym nośnikom słowa drukowanego, w szczególności książki, którą najnowocześniejsze tablety przypominają pod pewnymi względami coraz bardziej.

Pytania i zagadnienia kontrolne » W jaki sposób hipertekst modyfikuje tradycyjne gatunki dziennikarskie?

■    Hipertekst a wolność mediów.

■    Manipulacja, perswazja, propaganda w przestrzeni hipertekstu.

¹⁰ Oczywiście, istnieje już mnóstwo stacji radiowych i telewizyjnych, a także gazet i czasopism funkcjonujących wyłącznie w sieci.

Jerzy Jastrzębski

Chaos, baza danych i internetowe gatunki dziennikarskie

Zjawiska kulturowe można - w większości wypadków - sytuować pomiędzy biegunami ciągłości i zmiany. Dostrzega się w nich wtedy „stare” w nowym „przebraniu” akcentując trwałość wzorów zachowań i nieuchronność kontynuacji, bądź też - z drugiej strony - podkreśla się nowość i wyjątkowość dotąd nieobecnych w kulturze praktyk i idei. Pomiędzy tymi skrajnymi stanowiskami teoretycznymi czy perspektywami oglądu rzeczywistości rozciąga się rozległe pole negocjacji i kompromisów - właściwy obszar dyskursów rozpoznających zmienno-trwały świat współczesnej kultury.

Również w dyskursie na temat internetowych gatunków dziennikarskich, który } jest fragmentem globalnej rozmowy o mediach i komunikacji społecznej, bardzo wy- ; raźnie rysują się trzy podejścia. Jedni uważają, że internetowe gatunki dziennikarskie ś stanowią typy wypowiedzi w niewielkim tylko stopniu różniące się pod względem j tematycznym, kompozycyjnym i stylistycznym od swych tradycyjnych wzorców. Zbiór i tekstów dostępnych w internecie i uznanych za dziennikarskie porządkuje się zatem za pomocą typologii wypracowanej i przyjętej na gruncie dziennikarstwa prasowego czyszerzej „analogowego”. „Typologiczne potraktowanie gatunku - zauważa Maria Wojtak - pozwala wpisać się także w nurt badań nad gatunkami, w obrębie którego interpretuje się gatunek jako wzorzec organizacji tekstu. (...) Wśród składników —'' uwzględnianych niemal powszechnie da się umieścić: sposób konstruowania tekstu, intencjonalne nastawienie nadawcy wobec odbiorcy, temat, typowe zastosowanie”¹. Najogólniej - według cytowanej tu autorki - gatunek można ujmować w kilku komplementarnych perspektywach - jako zjawisko komunikacyjne czy kulturowe, jako typ tekstu i zbiór wypowiedzi spełniających kryteria przynależności do określonej

M. Wojtak, Gatunki prasowe, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2004, s. 15.