DSCN0554

142 4. Smarowanie przekładni zębatych

parę cierny. Duże znaczenie ma tu na przykład zdolność zwilżania przez ciecz smarny powierzchni ciała stałego, dobra przyczepność do powierzchni ciała stałego oraz własność tworzenia mocnych warstw granicznych.

4.2. Dobór gatunku oleju

Zazębienia pracuje w warunkach dużych nacisków stykowych, przy dużych rozpiętościach prędkości obwodowych i poślizgu, i w tych warunkach tylko oleje odpowiednich jakości mogą spełnić wysokie wymagania dobrego smarowania i zabezpieczyć powierzchnie przed uszkodzeniem w wyniku tarcia. Szczególnie duże obciążenia występują w przekładniach lotniczych i samochodowych i tam też używa się uszlachetnianych, ale zarazem drogich olejów, np. z grupy hipoLL Dla przekładni o charakterze stacjonarnym, wystarczają niektóre tańsze oleje, które zostały wypróbowane w badaniach laboratoryjnych i uzyskały uznanie w eksploatacji, np. oleje grupy Transoł.

Dostępne obecnie krajowe oleje, oferowane przez CPN i zalecane do smarowania przekładni zębatych, są wyszczególnione w tabl. 4.1-4.3.

W literaturze technicznej można znaleźć wykresy i tablice pomocnicze do doboru lepkości oleju, głównie w zależności od prędkości obwodowej i obciążenia nominalnego. Zalecane lepkości olejów do przekładni zębatych podano w tabl. 4.4. Należy je traktować jako zalecenia orientacyjne, gdyż lepkość oleju nie jest w tym przypadku jedynym czynnikiem decydującym o przydatności do smarowania zazębień. Najbardziej miarodajne są na ogól informacje i zalecenia producentów olejów. Spośród olejów oferowanych przez CPN do średnich i dużych przekładni stacjonarnych ogólnego przeznaczenia zaleca się oleje grupy Transol według tabl. 4.2. Do przekładni stacjonarnych ekstremalnie ciężko obciążonych oraz przekładni samochodowych zaleca się oleje grupy hipol. Oleje takie jak Boksol 26 przeznacza się do automatycznych skrzyń biegów.

Tablica 4.1. Ważniejsze właściwości olejów Hipol 10, 15, 30 według PN-66/C-96075. Hipol I5F według

ZN-71/MPCh/NF-73

Właściwości	Hipol
	10	15	30	15F
Lepkość w temperaturze 50*C. mm^2/*	45 +75	90 + 145	180+260	110 + 118
Lepkość w temperaturze 100*C. mm^2/*	9+12	15+20	25+30	17,5
Wskaźnik lepkości minimum	90	90	90	95
Temperatura płynięcia, °C. nie wyższa niż	-30	-20	-10	-25
Temperatura zapłonu, °Q nie niższa niż	190	200	200	200
Wytrzymałość filmu olejowego
— stopień zużycia kulek przy obciążeniu.	392	392	392	1000
średnica skaz. mm, maksimum	0.6		0,6	1.0
— zespawanie kulek przy obciążeniu. P,, N,
minimum	3090	3090	3090	3440

Tablica 4.2. Ważniejsze właściwości olejów Transol według PN-66/C-96G76

		Transol
Właściwości	40	75	130	170
Lepkość w temperaturze 50°C, mm^J/s Lepkość w temperaturze I00*C, mm'/s.	40*48	75 *87	130*150	170*195
nie niższa niż	8.0	12,5	18,5	223
Wskaźnik lepkości, minimum	90	90	90	> ^90
Temperatura krzepnięcia, °C. maksimum	-30	-20	-20	-15
Temperatura zapłonu, °C, minimum Wytrzymałość filmu olejowego — zespawania kulek przy obciążeniu, N	170	190	210	215
minimum	3430	3430	3920	1 3920

Tablica 43. Ważniejsze właściwości okju Boksol 26

Właściwości	Wartość
Lepkość w temperaturze 50°C, mm'/s	26*29
Lepkość w temperaturze IOO°C, mm^!/s	83
Wskaźnik lepkości	140
Temperatura krzepnięcia, °C	-38
Temperatura zapłonu, °Ć, minimum	175
Odporność na utlenianie	wytrzymuje
Odporność na korozję	wytrzymuje
Odporność na pienienie
— piana statyczna	0
— piana dynamiczna w temperaturze 90“C, maksimum	100
— piana dynamiczna w temperaturze 25°C, maksimum	40

Uwaga. Właściwość sjczcgólowc noga się zmienić, olej nie zoslal dotychczas znormaSzo-

waayr.

Tablica 4.4. Zalecane lepkości oleju dla skrzyń przekładniowych (przy 50°O

Rodzaje obciążenia		p, m/s
		03	1	2.5	5	123	25	powyżej 25
Stale	°E	20	15	10,5	7.8	5,7	4	3
	mm^2/s	152	114	80	59	43	29.5	21
Okresowe	°E	34	29	19	13	9	73	43
	mm^2/s	260	220	145	99	68	57	31
Okresowe znaczne	°E	60	46	33	22	15	II
przeciążenia	mm*/s	465	3S0	250	167	114	89,5