Foto1907

20 Zarządzanie kryzysowe w samorządzie

f ślonego podmiotu. Niejednokrotnie wymuszają podejmowanie działań interdy-| scyplinamych (systemowych). Występuje tutaj czynnik zaskoczenia; istotna; jest \ presja czasu, a jednocześnie decydenci mają ograniczony dostęp do informacji Może następować lawinowy rozwój sytuacji. Pojawia się konflikt interesów, panika. Jednocześnie, by skutecznie przeciwdziałać tym zagrożeniom,. musi następo-I wać skrócenie ścieżki podejmowania decyzji.

Ważne jest posiadanie dobrego planu działań antykryzysowycM swoiste-[ go „programu zarządzania kryzysowego" (ang. crisis management programme), [ który zawiera element diagnostyczny, identyfikujący rodzaj zagrożeń, ich przyczy-I ny, a także określa sposoby przeciwdziałania skutkom kryzysu, *4jj

Można się wręcz pokusić o stwierdzenie, że zarządzanie kryzysem staje się swo-[ istym zarządzaniem zmianą: mamy tu formułowanie celów, diagnozę sytuacji; do-I bór środków realizacji i osób odpowiedzialnych oraz monitoring realizacji celów.

Możemy zbudować, w oparciu o doświadczenia nauk ekonomicznych; ideał-[ ny proces zarządzania sytuacją kryzysową i przenieść go na poziom bezpieczefe I stwa państwa składający się z następujących faz (ilustruje to rycina 3):

[ Ryc. 3 Cykl zarządzania sytuacją kryzysową

Cykl zarządzania sytuacją kryzysową

Monitorowanie_

"\

>• Odbudowa

I_

I r

i Planowanie ,---- Reagowanie

K (Przygotowanie)

I Źródło: Opracowanie udasne.

-    Przygotowanie, czyli inaczej planowanie odpowiednią reakcji w sytuacjach I kryzysowych. W tej fazie tworzy się plany na wypadek zagrożeń, musza być one per-| manentrue aktualizowane. W tej fazie następuje instruowanie społeczeństwa o sposo-[ bach efektywnego przeciwdziałania katastrofom. Ten etap związany jest z działania-i mi odpowiednich służb, eliminującymi prawdopodobieństwo wystąpienia kryzysów. [ Działania takie szczególnie powinny być ukierunkowane w kierunku infrastruktury I technicznej. W tej fazie dokonuje się analizy możliwości występowania zagrożeń, I konieczne jest przystąpienie do budowy systemu wczesnego ostrzegania. .

-    Reagowanie, czyli działanie zmierzające do jak najsprawniejszego opanowa-[ nia kryzysu poprzez odpowiednie rozdysponowanie sił i środków do działania I (to oczywiście cały szereg czynności o charakterze ratowniczym).

- Odbudowa, która polega na przywróceniu funkq ono wania wszystkich ogniw sytemu, wręcz ich udoskonaleniu. Wyróżniamy odbudowę krótkoterminową ffiługoterminową.

Odbudowa krótkoterminowa koncentruje się przede wszystkim na przywró-E:' ceni u podstawowych funkcji systemu państwa, funkcji życiowych niezbędnych I dla obywateli.

HOdbudowa długoterminowa ma za zadanie przywrócić zniszczone obszary, in-I frastrukturę, aby były znaczniej lepiej przygotowane na ewentualne powtórne za-I . Ujguenie podobnych zagrożeń.

E- Monitorowanie, czyli ciągły proces obserwaqi działań anty kryzysowych, ^ dzięki któremu na bieżąco możemy korygować podejmowane decyle.

■fr Nawiązując do powyższego kontekstu, wydaje się optymalna definiq'a R. Kit-lera, który określa zarządzanie sytuacjami kryzysowymi jako: „stan, w którym na-*' stępuje przygotowanie się do przeciwdziałania kryzysom, przeciwdziałanie im, reagowanie na nie i przywracanie stanu normalnego (odbudowa) i zapobieganie Epowtórzeniom kryzysów⁷'²⁷.

!§| Ważne jest określenie szerokiego znaczenia zarządzania sytuaq‘ami kryzysowymi, które wynika ze zdefiniowania go przez amerykańskich specjalistów z tego zakresu, jp Cztery wiodące fazy zarządzania kryzysowego: planowanie, reagowanie, odbudowa oraz monitorowanie, muszą uwzględniać wszystkie rodzaje zagrożeń. W tym kontekście zarządzanie prowadzi do efektywnego zespolenia działań w ramach tych czterech faz, przy jednoczesnym tworzeniu partnerstwa poprzez swoiste motywowanie, inspirowanie do działań społeczeństwa i innych stron uczestniczących w tym procesie, czy to na etapie działań prewencyjnych, czy podczas samego reagowania.

• W literaturze możemy spotkać również tzw. model najlepszej praktyki zarządzania kryzysem (ang. Best Practice Model for Crisis Management). W skład tego modelu wchodzi identyfikacja typu/rodzaju kryzysu ukazująca, jakie są główne przyczyny kryzysu. W jego ramach identyfikowani są także udziałowcy kryzysu oraz określone fazy kryzysu. Wszystkie te elementy wypływają na kreowanie odpowiedniego systemu zarządzania, w ramach którego następuje wybór i stylu kierowania* Końcowym efektem tego procesu jest określenie możliwych scenariuszy walki z kryzysem. Ilustruje to ryc. 4.

Według amerykańskichspecjalistów z Proffesional Crisis Management Assoriadon (PCMA)²*, działania antykryzysowe powinny oscylować w czterech wymiarach: ° Kitlcr R, Wybrane otpekty kiemtmila pańitwm u> tyluacfach kryxy*xoydt u obronie wimlowtl RP u<obre toynoań I zagroień wspMczesnoftt, AON Warraawa 1999. S; 74.

⁹ Inlnduction to Professional Crisis Management, www,pcma-tom