ksi C4 85 C5 BCka 20029

ino

V*'

nieszczęść, poprawić warunki ich życia. To mu sic udaje, idea dobroci upostaciowana w Kichusiu triumfuje. Trzeba stwierdzić, że działania „interwencyjne" Kichusia /.ostały ukazane w scenerii bardzo charakterystycznej: pełno tu rodzajowych obrazków, zwłaszcza / życia mieszczan i rzemieślników krakowskich, sytuacji komicznych, a nawet groteskowych, żywych dialogów i barwnych opisów. Autorka potrafi plastycznie, językiem lekko archaizowanym opisywać poszczególne sceny obyczajowe, wnikliwie charakteryzować mies/kaiWów Krakowa. umiejętnie łączyć składniki obyczajowo historyc/ne z warstwą rcalistyczno-fantastyczną.

W latach trzydziestych moda na ludzików drewnianych, glinianych, gałgankowych, plastclinowych, kasztanowych rozprzestrzenia się bardzo szybko. Spośród wielu utworów dla najmłodszych z. lego rodzaju bohaterem szczególnie wyróżniają się książki Marii Kownackiej (Płasiuslowy pamiętnik, 1936). Janiny Poruziiiskicj (Pamiętnik Czarnego Noska drukowany na lamach „Sionka" w lalach 1936    1937),

\

FtuUdila i rzcc:ytrhlojć_ 103

Janiny Broniewskiej (Przygody gałgankowej łłalhisi, 1936; Historia toczonego dziadka i malowane) babki, 1937). Kownacka tak konstruuje obniż przeżyć małego człowieczka z plasteliny, by móc wszechstronnie scharakteryzować społeczność uczniowską I klasy; Porazińska snując opowieść o przygodach Czarnego Noska w lesie. na wsi. w górach umiejętnie uczy dziecko poznawać świat i ludzi; Broniewska z kolei przekazuje małym czytelnikom głęboka prawdę o trudnych problemach ówczesnej rzeczywistości (bezrobocie, niesprawiedliwość, wojna, nędza, egzystencja ludzi pracy). Warto podkreślić fakt. iż wymienione pisarki potrafi;) wprost idealnie zharmonizować język i styl wypowiedzi artystycznej z typem wrażliwości dziecięcej, /ręcznie wtapiała w ..materię literacką" treści poznawcze i wychowawcze, wprowadzają żywą. pełną napięcia dramatycznego akcję, zaskakujące sytuacje i konflikty.

Do podobnych sposobów kształtowania wizji świata odwołuje się też w poetyckiej opowieści Konstanty Ildefons Gałczyński. Jego utwór Młynek do kawy, drukowany na lamach ,.Płomyka" w roku 1934, opowiadający o wędrówkach ożywionego, zbuntowanego starego młynka po różnych krainach, zawiera wiele elementów wychowawczych. Wskazuje na ideę łączności między dziećmi z całego świata, przeciwstawia się wojnom i ich skutkom, sławi pokój i działalność pokojową wszystkich ludzi, apeluje do uczuć społecznych i humanitarnych.

Inne odmiany fantastyki literackiej rodzą się „w przymierzu" z tradycją ludową, w procesie kształtowania na podstawie znanych lub mniej znanych wątków baśniowych nowej wizji świata ujętej w formie parabolicznej. Konwencja baśni nic jest celem, ale środkiem, odgrywa rolę służebną ..Świat baśni i świat rzeczywisty przenikają się nawzajem bez żadnych trudności czy konfliktów".¹ Stąd niezależnie od zastosowanych chwytów w krainie cudowności, „nadprzyrodzonym porządku rzeczy", zawsze jest obecna określona problematyka

' K. Cailloli' Odpo\\icd:fałn<dć i m\I, Warszaw* |V(i7.». \2.