ksi C4 85 C5 BCka 20039

ksi C4 85 C5 BCka 20039



16 Uiliń I /'i ijK ii

W łych okresach literackich, w których eksponowano głównie literalnie realistyczna. związani) z. problemami współczesności, / bieżącym życiem, baśń starano się w zasadzie z lektur dziecięcych eliminować. Sadzono bowiem, że fantastyka baśniowa odrywa dziecko od rzeczywistości, kształci mistyczny typ myślenia, utwierdził wiarę w istnienie irracjonalnych zjawisk i nadprzyrodzonych sil. nic sprzyja kształtowaniu racjonalistycznego krytycyzmu i naukowego światopoglądu. Zwracano także uwagę, że część baśni zawiera sceny pełne grozy, okrucieństwa, krwawe opisy i epizody zaprawione sadyzmem, preferuje spryt i oszustwo jako metodę prowadząc*) do sukcesu, do zdobyciu w życiu pozycji i znaczenia.

Trzeba się tu zgodzić z tq częścią krytycznych opinii, w których przestrzega się przed określonym nurtem funiastyki przed baśniq rzeczywiście nic dostosowani) do psychiki dzieci i współczesnych potrzeb wychowawczych. Bez ryzyka popełnienia hłędu można na przykład wskazać część baśni ludowych zapisanych przez Grimmów czy niektóre baśnie Andersena, które nic powinny stanowić lektur dzieci.

..Baśń nic powstała dla dzieci podkreśla Irena Słońska dlatego występuj:) w niej motywy istotne dla życia dorosłych: miłość, zemsta, nienawiść, nawet kazirodztwo. Baśń pcrsonifikowala wzruszenia i myśli człowieka pierwotnego stqd motywy okrucieństwa, krwi, nierzadko sadyzmu. Baśń tworzył człowiek przygnieciony bieda » prąci) dlatego odbijają się w niej jego pragnienia. (...) Marzenia jego    lo(...) obfitość jadła i napoju, posiada

nie pieniędzy, dobrej gospodarki i możność odpoczynku, czasem władza królewska i bogactwo. Większość baśni ludowych jest wyrazem triumfu dobra, mówimy, że dźwięczy w nieb „zdrowa moralność ludowa". Nic trzeba przesadzać. Ta moralność nic zawsze jest taka „zdrowa" i można by przytoczyć wiele baśni, w których powodzenie zdobywa się podstępem, nierzadko oszustwem, w których nagromadzona jest przebiegłość, chytrość i lenistwo. (...) Co wybierzemy /. tej nieprzebranej skarbnicy to zależy od poglądu na świat i założeń pedagogicznych tych, którzy z baśni korzystają."1

Literacko baśń „dziecięca", która korzystała obficie z wędrownych motywów baśni ludowej, sięgała oczywiście do tych pokładów ludowego folkloru, które miały określona wartość pedagogiczna, do tych wqlków fantastycznych. w których zwycięża sprawiedliwość, dobro, miłość’, n zło w sposób odpowiedni jest napiętnowane.

/a bezpodstawne natomiast należy uznać obawy, iż fantastyka baśniowa

mo>c kształcić mistyczny typ myślenia. wiarę w istoty czarodziejskie. Irracjonalne myślenie nic ma bowiem oparcia we współczesnym systemie wychowawczym. Magiczna rzeczywistość baśniowa, w warunkach wychowanin socjalistycznego. tiaklowaua jest przez dziecko w sposób umowny, konwencjonalny, tak jak inne elementy fikcji literackiej i artystycznego zmyślenia.

Nic można także podzielić obaw, iż omawiany tu typ wypowiedzi literackich odrywa dzieci od aktualnych problemów współczesnego życia, od współczesnej rzeczywistości. Fantastyka baśniowa, w której nagromadzone zostały doświadczenia społeczne i moralne culych pokoleń, modrość, marzenia i dijżenia ludu, mieści w sobie uniwersalny system wartości i norm moralnych, szczególnie bliskich wychowaniu socjalistycznemu.

Z tych między innymi względów jej rozwój w okresie, który jest omawiany w tej pracy mimo pewnych zahamowań w latach pięćdziesiątych jest ewidentny. Współczesna kultura literacka dla dzieci nasycona została nic tylko klasycznymi tekstami baśniowymi z literatur obcych i wznowieniami ^uszych dawnych baśni i bajek, ale wzbogaciła się o nowe zbiory baśni i bajek innych narodów, baśni rcgionulnych oraz. o nowe tomy baśni i bajek oryginalnych lub też opartych na znanych motywach i watkach baśni magicznej i alegorycznej bajki ludowej. Wykształcił się przy tym nowy gatunek baśni i bajki ..dziccięcci" która Jerzy Cieślikowski określa mianem bajeczki.

„(...) Din dzieci uformował się gatunek łączący w sobie pisze J. Cieślikowski elementy baśni i bajki zwierzęcej, fantastyki i magic/ności z symboliką zwierzęcą i dydaktyką. Ten konglomerat, podany najczęściej wierszem w strukturze dialogu, stanowi zarówno ukierunkowaną miniaturę obu gatunków, jak i zawiera elementy innych gatunków, a z takich wartości, jak humor '..ytuucyjny bądź słowny, czyni dominantę I...)"'

WYDAWNICTWA SBRYJNB

Bezpośrednio po zakończeniu drugiej wojny światowej fantastykę baśniowo-b.ijkową popularyzowano w licznych wydawnictwach seryjnych. Jej upowszechnianiem zajęły się przede wszystkim prywatne oficyny wydawnicze, które mając na uwadze względy komercjalne mc zawsze troszczyły się o wysoki poziom literacki drukowanych tekstów. W publikowanych

' ) ClCililCOWlki: łltijrtjkmhirtifca i l'ri>ł\ioAtfilmMKtitunku) (W.) Kimjtitri Aiyduj;-ku. i;>ó oproblemach wspólannt) literatury Jh dtktl i młode ie U Praca /łnorowa jxhI inJ. S AkkurMlr/Ak.1 Wuu/aw» I06H, ».

1

I MoiStla. D:U\i i kliniki Warwa** 1957, t 75.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
ksi C4 85 C5 BCka 20036 .16/11 ZBIGNIEW BIAI I KLiteratura dla dzieci i młodzieżyw LATACH 1918—
ksi C4 85 C5 BCka 20007 I>rtia i ftinhiilykń w Jobif pożytym min 87 HU budzą czujność dzieci wobe
ksi C4 85 C5 BCka 20025 92 ny sens w ich pouczeniach, zbitkach. odkrywa mcchani/m dowcipu i żartu sł
ksi C4 85 C5 BCka 146    Pruła fmituiyrtfkmćuktiMu W sferze hipotez i przypuszczeń po
ksi C4 85 C5 BCka 20002 70 ł <Ktja i fanlntlyku w dóhit pniylytcłtinu ciężka praca nie mieszkałby
ksi C4 85 C5 BCka 20003 7K Bóttfa i fuuttiitykł w Jo hit f>otyfyn<i:Hin .Marii Jioao/mithiuj 7
ksi C4 85 C5 BCka 20004 HO iWf/tf / fatitaitvtui u< itahif /><».*y/yiniMÓi nicnic romantycz
ksi C4 85 C5 BCka 20005 s:t / .< *i« !■*// urii fCiiUofiMU kirf ści wójiec oryginału, /arówno w
ksi C4 85 C5 BCka 20006 1 anfa i fantaityka w dobił patylyttitmu Hi Kiedy mosną leci Między nasze dr
ksi C4 85 C5 BCka 20008 IM Winirllta I. Illulr/a    O Ar ish><IhiILit h i o urr
ksi C4 85 C5 BCka 20009 38 tmilcmn /o: woja*r h- literatura illit (bied obywatel dzisiejszej Polski
ksi C4 85 C5 BCka 20010 40 ictuUncjr ro:vofo** M lilruiltir:? dla d:«ti działając na umysł, wyobraź
ksi C4 85 C5 BCka 20011 Ml u* fiobit />ot i f v» i. z* <n aitystycznio dojrzalszych. Pierwsze
ksi C4 85 C5 BCka 20012 .Vt»i/y    u* liler.thitit «• ńhitiif Mhuiej fnhtu :il llmtr.
ksi C4 85 C5 BCka 20013 52 Tauttnclr nawojowe w liter,nur :> dłd dlU(i 1 ajonnicry o^ródjiy U Lci
ksi C4 85 C5 BCka 20014 roi*;/.! a Chcąc nakreślić główne linie rozwojowe w poezji <lla dzieci w
ksi C4 85 C5 BCka 20015 56 f wątki i motywy, podkreślali s wojsk ość i rodzimość kulimy polskiej, je
ksi C4 85 C5 BCka 20017 60 1 ocĄja dy (Ił (kia) Hożego Narmlunia) czy ballady (Hulanek Krzysia, Muly
ksi C4 85 C5 BCka 20018 OkUiUfr I w»VI-

więcej podobnych podstron