larsen0729

729

27. Okołooperacyjna płynoterapia i suplementacja elektrolitów

Tabela 27.1 Zestawienie stężenia jonów w kompartmentach ciała (Schmidt/Thews; Physiologie,
28 Aufl., Springer, Berlin 2001)
	Osocze	Przestrzeń	Przestrzeń
		śródmiąż-	wewnątrz-
		szowa	komórkowa
Kationy (mmol/l) Na⁺	142	144	10
K⁺	4	4	150
Ca²⁺	2,5	1,25	0
Mg²⁺	1,5	0,75	15
Razem (mmol/l)	150	150	180
Aniony (mmol/l) Ck	103	114	2
hco₃-	27	30	10
so„²-	0,5	0,5	10
hpo₄²-	1	1	50
Kwasy org.	5	5	= 0
Białka	16	1	63
Razem (mmol/l)	152,5	150,5	135
Osmolalność (mOsmol/kg)	290	290	290

stężenie sodu jest bardzo niskie. Głównymi anionami są fosforany i białka, stężenie wodorowęglanów jest niskie, a chlorków bardzo niskie.

Różny skład jonowy w kompartmentach jest uwarunkowany istnieniem aktywnych, energochłonnych mechanizmów transportu. Równowaga stężenia sodu i potasu w płynie wewnątrzkomórkowym zależy przede wszystkim od:

- szybkości, z jaką sód przemieszczany jest z komórki, a potas do komórki (ATPazowa pompa Na7K⁺),

- szybkos'ci, z jaką dyfundują jony zgodnie z gradientem elektrochemicznym.

2.2.1 Jednostki pomiaru

zawartości elektrolitów

W praktyce klinicznej stosuje się różne jednostki do pomiaru zawartości elektrolitów:

- Stężenie otrzymuje się wtedy, gdy zawartość elektrolitów określi się w jednostce objętości płynu. Jednostką jest np. mg/dl. Ten sposób podania zawartości jest jednak bez znaczenia dla zrozumienia procesów biologicznych.

- Równoważnik (ekwiwalent, Eq) lub milirów-noważnik (miliekwiwalent, mEq) wynikają ze względnej masy atomowej i liczby ładunków jonowych (wartościowości):

względna masa atomowa lub masa cząsteczkowa (mg)

1 milirównowaźnik (mEq) =--

wartościowość

W mianownictwie medycznym do oznaczania kationów i anionów używa się mEq. I mEq zawiera zawsze równą liczbę dodatnich lub ujemnych ładunków. W roztworze liczba ładunków dodatnich zawsze odpowiada liczbie ładunków ujemnych, wynika to z prawa elektroobojętności. Jednostką miary roztworów jest mEq/l.

Jednostkę mg/dl dla kationów i anionów można przekształcić w jednostkę mEq/l według następującego wzoru:

mg/dl x 10 x wartościowość ^- względna masa atomowa lub cząsteczkowa (mg)

W układzie jednostek SI kationy i aniony oznaczane są w mmol/1:

mmol = względna masa atomowa lub cząsteczkowa w mg.

W przypadku jonów jednowartościowych nie istnieje żadna różnica, gdyż mmol odpowiada mEq. Należy natomiast pamiętać, że w przypadku jonów wielowartościowych mEq i mmol nie są takie same.

2.3 Zależności

między kompartmentami

Większość błon komórkowych jest przepuszczalna dla wody, dlatego płyn wewnątrzkomórkowy i ze-wnątrzkomórkowy wykazują taką samą osmolal-ność. Każda chwilowa zmiana osmolalności w jednym kompartmencie wywołuje przemieszczanie się wody dopóty, dopóki obie przestrzenie płynowe ponownie osiągną taką samą osmolalność.

Dla anestezjologa ważne jest to, że pierwotne zmiany osmolalności występują przede wszystkim w płynie zewnątrzkomórkowym. Niekiedy zdarzają się zmiany osmolalności w płynie wewnątrzkomórkowym, bezpośrednio wywołane zmianami metabolizmu komórkowego. W praktyce klinicznej istotne jest to, że:

■ Stężenie sodu jest główną determinantą osmolalności płynu zewnątrzkomórkowego.