910 II Anestezjologia ogólna
Ciśnienie perfuzji naczyń wieńcowych jest to różnica pomiędzy średnim ciśnieniem rozkurczowym w aorcie a ciśnieniem w prawym przedsionku lub ciśnieniem końcoworozkurczowym w lewej komorze. Spadek ciśnienia perfuzji wieńcowej poniżej wartości krytycznej progu autoregulacji (30-40 iriińHg?) powoduje, że przepływ wieńcowy jest biernie uzależniony od ciśnienia perfuzji. Takie niebezpieczeństwo występuje w czasie masażu zewnętrznego. Często udaje się uzyskać stosunkowo wysokie wartości ciśnienia tętniczego, natomiast ciśnienie rozkurczowe w aorcie, więc i ciśnienie perfuzji wieńcowej, spada do bardzo niskich wartości, jeśli nie zwiększy się oporu naczyniowego podając leki. Trzeba się też liczyć z dużym wzrostem ciśnienia w prawym przedsionku, co powoduje dalsze obniżenie skutecznego ciśnienia perfuzji. Dodatkowo, w czasie masażu skraca się czas wypełnienia naczyń wieńcowych.
Ciśnienie perfuzji mózgowej. Jest to także różnica pomiędzy średnim ciśnieniem w aorcie a ciśnieniem wewnątrzczaszkowym. Wartość progowa dla autoregulacji krążenia mózgowego wynosi 30-40 mmHg. W czasie zewnętrznego masażu serca ciśnienie perfuzyjne w mózgu często obniża się do wartości krytycznych z powodu niskiego średniego ciśnienia w aorcie oraz podwyższonego ośrodkowego ciśnienia żylnego i ciśnienia śród-czaszkowego. Dlatego przepływ krwi w tętnicy szyjnej wynosi na ogól tylko 1/4-1/3 wielkości przepływu w warunkach prawidłowych. Ukrwie-nie mózgu nawet przy optymalnym ucisku jest zmniejszone.
ł Niedokrwienie mózgu w czasie postępowania re-suscytacyjnego, niezależnie od zbyt późnego podjęcia czynności resuscytacyjnych, jest najczęstszą przyczyną uszkodzenia i zaburzeń czynności mózgu.
Wymiana gazowa w płucach w czasie postępowania resuscytacyjnego
Podczas zatrzymania krąż.enia, z powodu braku krążenia krwi, w czasie prowadzenia sztucznej wentylacji tlen nie jest pobierany z powietrza wdechowego, a do powietrza wydechowego nie jest wydalany C02.
f W czasie prowadzenia sztucznej wentylacji, przy zatrzymaniu krążenia, końcowowydechowe stężenie C02 spada gwałtownie do 0.
Wstrzymanie tlenowego metabolizmu tkankowego prowadzi do opróżnienia i tak małych zasobów 02 z następowym niedoborem 02 w tkankach oraz do gromadzenia się C02. Wzrost stężenia C02 oraz rozwijająca się kwasica mleczanowa powodują spadek wielkości tkankowego pH. Brak przepływu krwi przejawia się zatem zmianami stężenia 02 i C02 w tkankach, nawet jeśli nie stwierdza się ich we krwi żylnej i tętniczej. Oznacza to, że stężenie gazów we krwi w czasie krótkotrwałego zatrzymania krążenia nie zmienia się istotnie w stosunku do wartości wyjściowych, dopóki nie rozpocznie się postępowania resuscytacyjnego. W czasie resuscytacji krążeniowo-oddechowej (CPR) we krwi tętniczej utrzymuje się zazwyczaj alkaloza oddechowa, natomiast we krwi żylnej kwasica oddechowa, tętniczo-żylna różnica C02 rośnie. Zmiany pC02 są początkowo związane z krążeniem, a nie z oddychaniem. Jak już wspomniano, w czasie zewnętrznego masażu serca pojemność minutowa serca zmniejsza się drastycznie i odpowiednio do niej spada ilość wydychanego C02. Wydychany C02 pochodzi jedynie z przemian metabolicznych w tych obszarach organizmu, w których w czasie resuscytacji obecny jest przepływ krwi. Natomiast C02 nie może zostać usunięty z tkanek, przez które krew nie przepływa. Zwiększona ilość C02 może być eliminowana w czasie wydechu dopiero po przywróceniu samoistnego krążenia.
W czasie skutecznej wentylacji zdrowych płuc powietrzem wydechowym ratownika p02 we krwi tętniczej wynosi ponad 75 mmHg, a wysycenie tlenem krwi tętniczej powyżej 90%. W czasie wentylacji 100% tlenem pacjenta zaintubowanego, p02 we krwi tętniczej na ogół wzrasta > 100 mmHg, a sporadycznie nawet do > 500 mmHg.
ł W czasie zewnętrznego masażu serca i skutecznej wentylacji płuc wartości p02 we krwi tętniczej są zazwyczaj prawidłowe, przy wentylacji 100% tlenem często wyższe, natomiast wysokość pC02 we krwi tętniczej wynosi 30-40 mmHg.
pC02 w mieszanej krwi żylnej. Podczas resuscytacji krążeniowo-oddechowej wzrasta stężenie pC02 w mieszanej krwi żylnej (pvC02). Z jednej strony dlatego, że kompensacyjne buforowanie kwasów prowadzi do spadku stężenia wodorowęglanów w surowicy i przez to przy stałej zawartości C02 wzrasta pvC02, z drugiej strony dlatego, że w wyniku zmniejszonego przepływu krwi rośnie zawartość C02 w mieszanej krwi żylnej, a tym