Obraz
3 3

30 I I )as/ykowska Itikmi żyi lu w |« ispi l lywir pedagogicznej

nych dziedzin życia - składają się na poziom trzeci, najbardziej zewnętrzny, „przylegający” do obiektywnych wydarzeń świata i warunków życia. Skale, za pomocą których bada się ten poziom, to: aspekt rodzinny, sytuacja finan sowa, koledzy i przyjaciele, zdrowie, osiągnięcia życiowe, sytuacja w kraju, praca/nauka, warunki mieszkaniowe, usługi, dzieci, życie seksualne, normy moralne w społeczeństwie, małżeństwo lub życie osobiste, sposób spędza nia czasu wolnego, miejsce zamieszkania (Czapiński, 1994, s. 13-14).

W podsumowaniu rozważań nad szczęściem według J. Czapińskiego warto podkreślić, że jest ono konstruklem złożonym z trzech poziomów (warstw) posiadających zróżnicowany stopień odporności na czynniki zewnętrzne. Im bardziej negatywne doświadczenie, tym głębsze i poważ niejsze są konsekwencje dla stanu psychicznego człowieka. Najczęściej na negatywne doświadczenia narażony jest poziom trzeci, który jednak rege neruje się najsprawniej. Co więcej, im silniejsza staje się ingerencja trau matyczna z zewnątrz, w tym większym zagrożeniu znajduje się warstwa pierwsza, czyli wola życia. Energię do życia człowiek czerpie z czynni ków wewnętrznych, tkwiących w jego predyspozycjach osobowościowych (Zatorski, 2002, s. 135).

Poczucie szczęścia, według J. Czapińskiego, jest podstawą aktywności czło wieka w zmaganiach z losem. Jego obecność lub brak odczuwa on dzięki: -tzw. inklinacji pozy ty wnej, czyli przewadze pozytywnych na stawień, postaw wobec świata;

-efektom negatywności, tj. prawidłowości, zgodnie z którą człowiek zwraca większą uwagę na ból i zło, co powoduje bardziej negatywne emocje (aby człowiek czuł się szczęśliwy, nie muszą zaistnieć szczególnie pozytywne wydarzenia, jednak do poczucia nieszczęścia niezbędne są wydarzenia negatywne);

-efektowi feniksa - szybkiego odradzania się poczucia szczęścia pomimo zadziałania silnie traumatycznych wydarzeń.

Mechanizmem pozwalającym na regenerację woli życia po silnej i dłu gotrwałej sytuacji stresowej może być na przykład zmiana prywatnej teo rii szczęścia z zewnętrznej na wewnętrzną. Przekonanie o wewnętrznym poczuciu szczęścia zależy od człowieka'¹ i daje poczucie niezależności od

t*lmi /. nia. Atrakcyjność „cebulowej teorii szczęścia” polega głównie na it .i Mimi wielu naturalnych, psychicznych mechanizmów zmierzają \ h ilu obrony „wrodzonego poczucia szczęścia” (za: Skrzypińska, 2002, - lot 105).

W u u lu teoriach szczęścia brakuje rozgraniczenia pomiędzy pojęć iame ■ .. ie", „radość” i „zadowolenie”. Radość i zadowolenie często rozpa u > ".nu są jako komponenty szczęścia, jako wyznaczniki życia szczęśliwi ii nawet jako jego cel. Kwestią zasadniczą jest podjęcie próby roz.gr a . . ma wymienionych terminów, aby wyjaśnić wskaźniki jakości źyi ia / . I uniynuowaniem tego problemu przemawia również czynnik sein.ui ¹    /u\ Duża frekwencja słów, takich jak: szczęście, radość, zadowoli nu

. mowie, życzeniach, przemówieniach, po pierwsze świadczy o tym, ■ u ...ni każdego człowieka są to problemy o podstawowym znaczeniu, po iliiigu zagadnienia te jawią się w opisie ludzkiego losu (Żywc/ol MK)(>, » " > poi Żywczok, 2004, s. 17-32).

li imin „szczęście” jest niedookreślony. Słowo „szczęśliwy nic siano im I i \ ter ium, według którego można decydować, czy człowiek jest sz.c /ęśhwy . ule (zob. Szymborski, 1996, s. 26-31; Michalski, 1999, s. 259 261). Pono

.....l. i nieostrości terminologicznej pojęcie „szczęście” odróżnia się od kale

i..... i a d ość ż y c i a”. W znaczeniu subiektywnym szczęście to nic innego

. a intensywna radość i błogość (Tatarkiewicz, 1990, s. 17), jednak szczęście im Ti u u, hardziej trwałe i ma szerszy zakres znaczeniowy niż radość.

l'o.|. /as gdy o radościach można mówić w liczbie mnogiej, to szczęście u n.puje zawsze w liczbie pojedynczej:

| | miłość jest dokonaniem, potrzebuje ona wysiłku wewnętrznego, wysiłku 1'i.Hliiklywnego działania [...]. Nie ma różnic jakościowych między szczęściem . . .ilością, różnią się one jedynie tym, że radość dotyczy pojedynczego działania, ■ ■ i v li ',/i zęście można określić jako ciągłe bądź zintegrowane przeżywanie radość i 11 i.iinm, 1999, s. 155).

Można przyjąć lezę, że w szczęściu występuje wiele radości.

/i *,z. zęściem i radością wiąże się pojęcie „zadowoleń ie”. Nie moż na mówić o radości życia, nie będąc z niego zadowolonym. Jednak zna . n uli In minu „zadowolenie" jest Inne niż pojęć ie „radość". Zadowolenie, lnu ... ,i< ty. li, lil.il iy w n.iw. I ii.t|l..ii.|0. | ę. i |H| u , • li i. ininl .u li ul. Iię.lą s/i sęślłwl l/nli /imiiIi . I.|, |9/1, v Wll),

1

Według F. Znanieckiego, osiągalnnść szczęścia ma względny iliaiaktn Au|m wymienia Ir/y lypy alcatoryc/ne ludzi: ly< li, klór/.y maj.) dyspozycję do v/«zęśi la. ty •• kim»i U,d,| .zi/ęs