psychologia religii0

42

Glocka i Starka doświadczeniu religijnemu w szerszym, religijnym środowisku:

4    .

Pierwszym i zasadniczym wymaganiem, aby zaangażowanie religijne było należycie oszacowane, jest ustalenie różnorodnych sposobów, na które jednostki mogą być religijne. Dawniejsze badania - z nielicznymi wyjątkami - omijały w niezrozumiały, sposób ten podstawowy problem. Badacze skłaniali się ku wyróżnianiu tego lub innego spośród różnorodnych przejawów religijności, ignorując pozostałe,

/19ó5, s. 19/

Jakie są zatem owe różnorodne przejawy religijności? lub mówiąc inaczej: na jakie odmienne sposoby jednostki mogą byó religijne? Autorzy zaznaczają, że:

Jeśli dokonany przeglądu religii świata, jasnym stanie się, że szczegóły religijnej ekspresji są krańcowo zróżnicowane •••

. *    /1965, s. 19/

Kie może to jednak ukryć przed nami jedności, którą w wielości tej możemy odnaleźć:

Obok wielkiej różnorodności w szczegółach istnieje wśród światowych religii istotny consensus co do bardziej ogólnych płaszczyzn, na których religijność jest manifestowana. Te najogólniejsze płaszczyzny można uważać za główne wymiary, w których przejawia się religijność.

Wyróżnić można pięć takich wymiarów - do tego lub innego odnieść możemy każdy z wielu zróżnicowanych przejawów religijności, Nazwijmy te pięć wymiarów doświadczeniowym, rytualnym, ideologicznym, intelektualnym i skutkowym.

/196$, s. 19- 20/

*

Glock i Stark wychodzą więc z założenia, iż doświadczenie religijne jest - zacytujmy tu przysłowie "Miłość niejedno ma imię" - jednym z wymiarów, aspektów bądź przejawów religii, zestawionym wraz z wymiarem rytualnym, ideologicznym, intelektualnym oraz z tym, który wyraża świeckie podsumowanie pozostałych: wymiar skutkowy. Badacz postawiony wobec tych przejawów religijności posiadać musi system pojęciowy umożliwiający mu zajęcie eię nimi.

2,3»2, Czym jest doświadczenie religijne?

Aby odpowiedzieć na to pytanie zgodnie z Glockiem i Starkiem rozpatrzmy na początek ich definicje religii oraz doświadczenia. Pierwszy rozdział ich pracy poświęcony jest rozważaniom nad socjologiczną definicją religii. Konkluzja jest następująca:

*,.mamy nadzieję, że rozdział ten przyczynił się w pewnym stopniu do wyjaśnienia znaczenia pojęcia "rcligia" z punktu widzenia nauk społecznych. Używać będziemy dalej terminu "religia" w sposób określony powyżej: jako różnorodność orientacji aksjologicznych, to jest zinstytucjonalizowanych systemów wierzeń,