psychologia religii1

33

Vrróćny dc doświadczania religijnego♦ i przeanaliżujmy je w fcato-£ ordach modelu przetwarzania inioruacji. Pakt postrzegania niezwykłych z jawi sd lab niezwykły ci właściwości z?;yczajnych przedmiotów można interpretować jako skutek procesu syntetyzacji, w przebiegu którego bardzo specyficzny program pamięciowy kontroluje selektywne procesy transformacji wejścia sensorycznego. Osoba, która przeżywa doświadczenie religijne, musiała w dis torii swego życia przyswoić sobie specyficzne schematy pamięci, które umożliwiają jej doświadczanie rzeczywistości w sposób religijny. Jest bez znaczenia to, czy doświadczenie religijne odnosi się do przedmiotów fizycznych postrzeganych zmysłowo /podobnie jak w trakcie kosmicznego doświadczania przyrody/, czy do rzeczywistości wyobrażonej, ^MJeśli poznanie wizualne jest procesem aktywnym i konstruktywnym w ramach "pos trze gani aⁿ, gdy w obrazie siatkówkowym podanych jest wiele odpowiednich informacji, wówczas poznanie to zachowuje ten sam charakter także gdy opiera się przede wszystkim na nagromadzonej informacji⁰ /Reisser 1967/#

Ponieważ do tej pory przedstawiłem tylko model formalny, Y/obec tego muszę postawić dwa ważne pytania. Po pierwsze, co to są te specyficzne ^sch^mat^^^    które umożliwiają przeżywanie doświadczenia

religijnego, gdy się już raz zaktywizują i kontrolują proces transformacji bodźca? Po drugie, w jaki sposób one aktywizują się i stają dominujące, zastępując zwykłe schematy interpretacji, leżące u podstaw codziennych doświadczeń? Ea pierwsze z tych pytań staram się odpowiedzieć przez nawiązanie do teorii roli, sformułowanej przez szwedzkiego psychologa religii, HjaImara Sundena /196S/.

V» celu opisania i wyjaśnienia doświadczenia religijnego, posługuje się on pojęciem roli, uczenia się roli, odgrywania roli i przyjmowania roli, Z tego punktu widzenia doświadczenie religijne również jest percepcją, ale percepcją wynikającą z interakcji podwójnej roli. Postrzeganie polega na tym, że neutralne bodźce, mające swe źródło w stymulacji sensorycznej, są interpretowane i opracowywane. Sposób postrzeganie bodźca zdeterminowany jest przez zestaw przygotowawczy podmiotu lub ram? odniesienia, które w danym momencie są zaktywizowane. Rany odniesienia są wytworem procesu uczenia się. Jedną z tych ran Stanowic może tradycja religijna, która została jednostce przekazana.

Z punktu widzenia psychologii społecznej tradycja religijna obejmuje szereg wzorów ról, ponieważ mity religijne opowiadają o interakcjach między Bogiem i człowiekiem. Ujawnia się to w sposób bardzo jasny v; religi ach pierwotnych - w rytuałach inicjacyjnych i w tańcach, przy których wykonywaniu ludzie wkładają maski, Laska służy nie tylko przedstawieniu boga czy ducha, ale również określonej roli. Podmioty, które