psychologia religii6

46

Glock i Stark d2ielą te doświadczenia według typologii opartej na trzech dychotomiach*

1. Ortodoksja - Heterodoksja

2# Oświecenia - Polecenia /Enlightenments - Commisions/

Tę ostatnią rozumiejąc następująco:

•••istota boska może być postrzegana jako jedynie przekazująca wiadomości dotyczące prawd ostatecznych, bądź instrukcje, polecenia wzięcia udziału w sprawach doczesnych w świętej, z uwagi na boską ispirację, roli#

/1965, 8. 58/

Zależnie od swej treści oświecenia można podzielić na dwa rodzaje: profetyczne i teologiczne#

Oświecenie profetyczne dotyczy przyszłości i odnosi się do • świata empiiycznego# Teologiczne dotyczy prawd boskich /np# natury woli bożej/ o pozaczasowym, zaświatowym charakterze#

• •    •    .    ‘ /1965,. s. 58/

Oświecenia i polecenia mogą się łączyć ze sobą lub występować oddzielnie

3# Osobiste - Ogólne /Personal - General/

Trzecia dychotomia dotyczy celu objawienia# Jeśli skierowane jest ono pod adresem jednostki, nazywamy je objawieniem osobistym, jeśli zaś dotyczy całej ludzkości bądź większej grupy, mówimy o objawieniu ogólnym /1965, s. 11/#

Czy jednak naprawdę wyszczególnione dychotomie mogą byó podstawą do powyższego podziału? Czyż nie są raczej ciągłymi zmiennymi? Gdzie leży granica pomiędzy heterodoksją a ortodoksją, pomiędzy tym, co ogólne, a tym, co osobiste? Glock i Stark odpowiadają następująco:

Jak jednak wynika z rozważań, zmienne te mają charakter ciągły, nie są zaś prostymi dychotomiami#

/1965, s# 56/

2#3.3#2# Doświadczenia dotyczące Szatana

Przypomnijmy, że Glock i Stark definiują doświadczenie religijne jako ^swoisty rodzaj kontaktu z nadprzyrodzonym czynnikiem^,,# Czynnikiem tym może byó, rzecz jasna, nie tylko Bóg, ale i Szatan#

Istnieją bowiem podstawy - aby twierdzić, że kontakty z Szatanem /diabolic contacts/ oagrywają w życiu religijnym Zachodu rolę niemal równie ważną jak kontakty z Bogiem /divlne contacts/# Toteż każdej klasyfikacyjny schemat doświadczeń religijnych nasi uwzględniać oba wymieniane ich rodzaje#

• ..    /1965, s. 61/

Wynika stąd logicznie, że formalna struktura doświadczeń dotyczących Szatana ułożona jest parałelnie do struktury doświadczeń dotyczących Boga.