psychologia religii6

109

poglądów /Lenek! 1961; lyron 1961/, a także zaszeregowanie koleino protestantów, katolików i żydów w innych kwestiach, łącznie z antysemityzmem /Glock i Stark 1966; Goldstein i inni 1960; Lenski 1961/* Wielkie wrażenie robi staranność i wszechstronność badań ukazujących brak różnic wśród tych grup /Adorno i In. 1950; Pinkey 1961; Stouffer 1955; Williams 1964*/. Ponadto Blum i Mann /1960/, Parry /1949/_# Sappen-field /1943/, Spoerl /1951/ oraz Triandis /1960/ przedstawili dane i analizy, wskazujące, że postawy etnocentryczne grup wyznaniowych są zależne od grupy będącej obiektem postawy. To, oraz inne znane rozwa- . żania, sugerują, że każda tendencja do wystąpienia związku między jedną z grup wyznaniowych a ideologią może być powiązana z uprzedzeniami etnicznymi lub przynależnością klasową. Np. Lenski /1961/ stwierdził, że biali i czarni protestanci są skłonni do mienia różnych poglądów społecznych. Allinsmith /1948/ odkrył, że określone różnice międzywyznaniowe zupełnie znikały gdy uwzględniano zmienną przynależności do klasy społecznej.

Triandie znalazł pewne różnice między różnymi grupami żydowskimi, odkrywając m.in., że konserwatywni Żydzi mają znacznie wyższy wynik w skali F, a Żydzi zreformowani znacznie niższy niż protestanci#

Petter /1964/ porównał postawy społeczne chrześcijan i uzułmanów, żyjących w podobnych warunkach na wsi w Libanie, u których można było zauważyć głębokie zaangażowanie religijne. Badając przypadkowo wybraną giupę 4C6 mężczyzn z 11 wiosek, nie znalazł żadnych znaczących różnic w zakresie postaw społecznych i ekonomicznych. Zaprzecza to nadziejom na to, że fatalizm zawarty w doktrynie muzułmańskiej wytworzyłby różnice; "mimo -iż maronickie chrześcijaństwo w Libanie pozostaje w odległych związkach z religią rzymskokatolicką, to dalekie jest ono sprostaniu wymogom etyki protestanckiej”#

W postawach wobec wykształcenia, edukacji, rolnictwa spółdzielczego, poradnictwa technicznego, itp., muzułmanie byli nastawieni tak samo pozytywnie, jak chrześcijanie. Wszyscy oni byli konserwatywni pod wpływem społecznych, a nie religijnych uwarunkowań#

Lenski /1961/ nalegał, aby nie redukować różnic między grupami wyznaniowymi do różnic klasowych, a przeciwnie podkreślał, że - różnice wyznaniowe mogą być o wiele większe niż te spowodowane różnicami klasowymi. Jego wniosek jest przedstawiony na poparcie teorii Webera, dotyczącej wpływu protestantyzmu na życie ekonomiczne. Procedura podziału populacji, przyjęta przez Lenakiego, jest wyjaśniona jedynie skrótowo w przypisie /Lenski 1961/. Została ona oparta na przynależności zawodowej badanych. W oparciu c tę zmienną grupa została podzielona na klasę średnią i pracującą; jeżeli jednak używa się tak przypadkowego