skanuj0064 2

Zakażenia szpitalne

Fimbrie typu P występują rzadziej, lecz są charakterystyczne dla uropatogen-nych szczepów powodujących pyelonephritis, cystitis, oraz około 20% bakteriurii bezobjawowych. Wiążą się z receptorami glikolipidowymi komórek nabłonkowych Obecność receptorów jest związana z grupą krwi i obecnością antygenu P na erytrocytach (fenotyp PI lub P2. ludzie z grupą P nie mają receptorów). Uporczywość i nawroty zakażeń zależą od ilości receptorów na komórkach nabłonkowych dróg moczowych. Stwierdzono, że chorzy skłonni do zakażeń mają dużą liczbę receptorów na powierzchni komórek nabłonkowych. Receptory te zatrzymują liczne komórki Escherichia coli z fimbriami typu P. Nie powodują jednak silnej reakcji zapalnej, jak w zakażeniach Escherichia coli posiadających fimbrie typu 1. Ich działanie uszkadzające na nabłonek i miąższ nerki zachodzi poprzez wydzielane toksyny, m.in. nitrozaminy. Związki te uszkadzają nabłonek, powodują jego przerost, a nawet pobudzenie transformacji neoblastycznej. Escherichia coli z fimbriami typu P namnażają się w nerkach o wiele silniej niż pałeczki z fimbriami typu 1, są

0    wiele bardziej zakaźne, lecz rzadziej powodują powstawanie bliznowacenia.

Obecność fimbrii P można wykazać za pomocą reakcji aglutynacji bakterii z krwinkami czerwonymi grupy 0 Rh(+). Do niedawna w sprzedaży były testy lateksowe (ORION Diagnostica PF test).

Oba typy fimbrii ułatwiają kolonizację cewki, pęcherza oraz pochwy. Pierwotną funkcją fizjologiczną fimbrii jest ułatwienie bakteriom utrzymywania się w jelicie, które jest naturalnym środowiskiem Escherichia coli. Fimbrie posiadają też inne pałeczki Gram(-): Klebsiella, Pscudomonas, Pmteus.

Zaobserwowaliśmy, że zakażenia wywołane przez Escherichia coli z fimbriami P trudnej poddają się leczeniu i częściej powodują nawroty wskazujące na niepełne wyleczenie. Czasem leczenie chemioterapeutykami. takimi jak nitrofu-rantoina lub sulfametoksazol/trimetoprim, jest nieskuteczne, co lekarz może zaobserwować jako brak poprawy stanu klinicznego, a bakteriolog jako utrzymujący się bakteriomocz znamienny na poziomie KF-IO⁵ i większy. Właśnie wysoki bakteriomocz, utrzymujący się pomimo leczenia zgodnego z antybiogramem, jest wskazówką do wykonania testu na obecność fimbrii. W przypadku wyniku dodatniego można zmienić lek na antybiotyk bakteriobójczy, np. cefalosporynę

1    lub II generacji lub penicylinę półsyntetyczną. W Zakładzie Mikrobiologii IPCZD obserwujemy pacjenta z uporczywym bakteriomoczem Escherichia coli posiadających fimbrie P. Chory był leczony wielokrotnie preparatami nitrofuran-toiny, sulfametoksazolu z trimetoprimem oraz chinolonem III generacji. Podczas podawania leku mocz był jałowy, jednak po odstawieniu leku bakteriomocz powracał po kilku dniach do wartości wyjściowej. Obecnie chory jest dorosłym młodym mężczyzną, a po kilkuletnim okresie bezobjawowym ponownie wystąpiły objawy zakażenia dróg moczowych.

Zakażenia szczepami Escherichia coli, szczególnie inwazyjnymi, posiadającymi fimbrie, wytwarzającymi liczne enzymy, bemolizyny, aerobaktynę, pozostawiają trwałe ślady w nerkach w postaci zbliznowacenia i martwicy, zwłaszcza u małych dzieci mających nerki podatne na uszkodzenie, u których nawet pojedynczy epizod zakażenia wystarcza do powstania blizny.

Uporczywe zakażenia powodują też pałeczki Pseudomonas, lecz ich zdolność przetrwania w drogach moczowych pomimo zastosowania aktywnego antybiotyku zależy od charakterystycznego sposobu bytowania tych bakterii. W drogach moczowych tworzą one mikrokolonie - skupiska komórek otoczone śluzem polisacharydowym wydzielanym przez bakterie. Antybiotyk nie przenika do wnę-u za mikrokolonii i bakterie mogą przetrwać czas leczenia, po czym ponownie się namnażają. Wytwarzające ureazę pałeczki Pseudomonas mogą korzystać z mocznika jako źródła azotu. Posiadane enzymy: proteazy i ełastaza, degradując tkanki, pozwalają bakteriom wnikać w głąb.

Problemami związanymi z zakażeniami szpitalnymi Pseudomonas jest z jednej strony trudność wyleczenia zakażenia i duża częstość nawrotów z powodu kolonizacji i przeżywania mikrokolonii, a z drugiej wysoka oporność pałeczek na antybiotyki. Szczególnie niebezpieczny jest serotyp PI2, wrażliwy tylko na ami-kacynę, ceftazydym i karbapenemy, mimo że charakteryzuje się on mniejszą zjadł i wością niż inne scrotypy (częściej powoduje bakteriomocz bezobjawowy).

Pałeczki Pmteus są doskonale przystosowane do życia w warunkach istniejących w układzie moczowym. Wytwarzają duże ilości ureazy, która dostarcza im azotu do wzrostu oraz powoduje wytrącanie kamieni moczowych stanowiących siedlisko bakterii. Związek obecności bakterii ze złogami w drogach moczowych icst bardzo ścisły, a wyjałowienie złogów jest praktycznie niemożliwe.

Pałeczki Proteus charakteryzują się unikalnym wświecie bakterii sposobem zachowania się w tkankach, który decyduje o ich inwazyjności. Obserwowanym /// \>ino przejawem tego zachowania, zwanego w literaturze angielskiej swarming migration. jest pełzanie po podłożu agarowym. Jest to proces cyklicznego różnicowania się komórek, składający się z etapów dyferencjacji, migracji i konsolidacji. W pierwszym etapie komórki wegetatywne (pałeczki o długości 2-4 um) tworzą rodzaj prokariotycznego „komórczaka” (syncytium) o długości do 80 um. który jest zdolny do bardzo efektywnego, skoordynowanego ruchu. Posiada on 50 razy więcej rzęsek niż komórka wegetatywna. Twór taki gwałtownie migruje i wnika do komórek nabłonkowych. Połączenie się komórek bakteryjnych w bez-komórkowe syncytium" pozwala na inwazję całej populacji naraz. .Syncytium" jest podzielone wewnątrz jedynie filamentami. na bazie których w odpowiednim momencie wytwarza przegrody międzykomórkowe i ściany indywidualnych komórek. co daje 50-300 komórek wegetatywnych przypadających na jedną zain-

169