skanuj0009 7

Zakażenia szpitalne

Ayliffe określa jako minimalną częstość występowania i szacuje na 5%. Jego zdaniem wartości tej nie można już obniżyć. Liczba ta jest średnią dla szpitali wysoce specjalistycznych, gdzie częstość występowania zakażeń na poszczególnych oddziałach będzie zróżnicowana.

W prawidłowo funkcjonującym nowoczesnym szpitalu prowadzone są badania przeglądowe, których celem jest określenie częstości oraz klasyfikacja zakażeń szpitalnych w odniesieniu do specyfiki oddziałów.

Rozpoznanie zakażenia szpitalnego ustala klinicysta na podstawie obrazu klinicznego oraz wyników badań laboratoryjnych, w szczególności mikrobiologicznych i obrazowych. Zakażenie szpitalne może być rozpoznawane również na podstawie obrazu klinicznego przy ujemnych wynikach badania mikrobiologicznego (np. u chorego wcześniej leczonego antybiotykami).

Źródła zakażeń szpitalnych

Zakażenia szpitalne mogą mieć źródło egzogenne, czyli pochodzić od innego chorego lub ze środowiska, oraz endogenne w przypadku zakażenia własną florą bakteryjną skór)' lub błon śluzowych. Zakażenia endogenne dzielą się na wczesne i późne. Przy przedłużonym pobycie chorego w szpitalu, im później rozwinie się zakażenie, tym częstość zakażeń szpitalną florą bakteryjną jest większa. Takie zakażenia określa się jako endogenne późne.

Wykazano, że po tygodniu pobytu na oddziale intensywnej terapii medycznej 80-90% chorych jest skolonizowanych florą bakteryjną charakterystyczną dla oddziału. Ma to szczególne znaczenie u chorych operowanych. Im pobyt chorego w oddziale przed zabiegiem chirurgicznym jest krótszy, tym ryzyko zakażenia endogennego florą szpitalną jest mniejsze. Jeśli u chorego operowanego natychmiast po przyjęciu do szpitala rozwinie się zakażenie, to zazwyczaj jest ono powodowane przez własne drobnoustroje, które stanowiły fizjologiczną florę w warunkach domowych (zakażenie endogenne wczesne). W zakażeniach endogennych czynnikami etiologicznymi są te drobnoustroje, które normalnie bytują na tkankach uszkodzonych w wyniku zabiegu (np. błona śluzowa przewodu pokarmowego) lub drobnoustroje z najbliższego sąsiedztwa.

f~Zakażenia ran pooperacyjnych najczęściej powoduje gronkowiec złocisty, a w przypadku rany w sąsiedztwie przewodu pokarmowego również pałeczki Gram(-) i Enterococcus. U chorych z drenażem, np. cewnikiem założonym do pęcherza moczowego lub zaintubowanych, często kolonizującymi bakteriami są pałeczki Gram(-), a u chorych z kaniulami naczyniowymi - gronkowiec skórny oraz drożdżaki z rodzaju Candida.

Szczepy własne chorego są wrażliwe na antybiotyki, a zakażenia przez nie wywołane są łatwiejsze do leczenia. W szpitalu, gdzie często stosowana jest •miybiotykoterapia, wyselekcjonowane szczepy są oporne na wiele antybiotyków i leczenie takich zakażeń jest trudne. Wymaga stosowania w leczeniu empirycznym antybiotyków o najszerszym spektrum lub preparatów bardziej toksycznych, co z kolei wpływa niekorzystnie zarówno na organizm, jak i środowisko, w którym przebywa chory.

Przenoszenie egzogennych zakażeń szpitalnych

Źródłem zakażeń szpitalnych mogą być bakterie pochodzące od innego chorego lub bytujące w środowisku otaczającym pacjenta. Są to zakażenia egzogenne. Ze względu na sposób przenoszenia zakażenia te nazywane są krzyżowymi {cross infection). Na przykład, gronkowiec złocisty (Staphylococcus aureus) powodujący zakażenie rany u chorego, może być przeniesiony przez ręce personelu jia innego pacjenta.

O

Ręce są najważniejszym wektorem transmisji zakażenia w szpitalu. Florę bakteryjną dłoni można sklasyfikować na:

przejściową - ma luźny kontakt ze skórą dłoni, najczęściej drobnoustroje nie rozmnażają się, natomiast charakteryzują się wysokim potencjałem chorobo-twórczym, można je usunąć przez mycie rąk,

stałą (naturalna) - pełni funkcje ochronne i jest trudna do usunięcia; chociaż charakteryzuje się niską patogennością, to jednak nie powinna w żadnym przypadku dostać się do rany chirurgicznej,

obecną w- czynnych ogniskach zakażenia - ręce po zanieczyszczeniu przez kontakt z zakażonym chorym lub z jego wydzielinami mogą przez dotyk przenosić drobnoustroje chorobotwórcze na innego pacjenta lub sprzęt._J

Aby zapobiec przenoszeniu flory bakteryjnej, należy unikać dotykania mata iału skażonego oraz stosować rękawiczki ochronne, które po skażeniu należy natychmiast zmienićj Ręce zanieczyszczone patogenami należy zdezynfekować preparatem pobranym z dyspensera i odpowiednio wetrzeć w'skórę. Do dezynfek-cji higienicznej rąk najlepsze są alkohole.

PZakażenie szpitalne może szerzyć się także drogą kropelkową (jako aerozol lub z cząsteczkami kurzu) oraz przez bezpośredni kontakt z zakażonym chorym lub jego wydzielinami.

Źródłem bakterii w powietrzu bloku operacyjnego jest zespół operacyjny, a ich liczba pozostaje w prostym związku z liczebnością zespołu. Drobnoustroje, uwolnione do powńetrza najczęściej ze złuszczającym się naskórkiem odsłoniętych okolic. osiadają na powierzchni instrumentów' lub na powierzchni rany, powodując zaniżenie. Ten sposób zakażenia należy jednak do wyjątkowo rzadkich.

W salach chorych najwięcej drobnoustrojów- dostaje się do powietrza podczas ścielenia łóżek i zmiany pościeli.

15