skanuj0068

Zakażenia szpitalne

W przypadku cewników zakładanych doraźnie, w celu zmniejszenia ryzyka zakażenia stosuje się cewniki zawierające segmenty powleczone nitrofurazonem. Wzrost wszystkich bakterii (oprócz Pseudomonas aeruginosa) ulega zahamowaniu przy stężeniu 64 pg/ml. zarówno nitrofurazonu, jak i nitrofurantoiny. Stwierdzono, że zastosowanie takich cewników hamuje wzrost 75% szczepów bakteryjnych izolowanych w przypadkach zakażeń dróg moczowych. Powleczenie powierzchni cewnika nitrofurazonową powłoką zapobiega migracji bakterii po powierzchni cewnika w kierunku pęcherza. Powłoka nitrofurazonowa znosi sterylizację cieplną bez utraty właściwości antybakteryjnych, co sprawia, że użycie takich cewników może być powszechne i nie podwyższa kosztów leczenia.

Profilaktyka zakażeń układu moczowego

Zakażenia szpitalne układu moczowego to prawie wyłącznie zakażenia, które rozwijają się u chorych operowanych i cewnikowanych w okresie pooperacyjnym celem kontroli diurezy oraz zapewnienia prawidłow-ego odpływu moczu. Bakterie z okolicy okołoodbytniczej wędrują po zewnętrznej i wewnętrznej powierzchni cewnika do pęcherza moczowego. Każdy dzień cewnikowania zwiększa ryzyko zakażenia o 5%, tak więc chorzy po 10 dniach drenażu dróg moczowych w' 50% mają bakterie w' moczu. Jednym z podstawowych sposobów zapobiegania zakażeniom związanych z cewnikowaniem jest usunięcie cewnika, gdy tylko po-zwala na to sytuacja kliniczna (dotyczy to chorych po operacji).

Chorzy przewiekle cewnikowani są leczeni tylko wówezas, gdy wyniki innych badań laboratoryjnych wskazują na stan zapalny lub zakażenie ma charakter uogólniony. Kolonizacja dróg moczowych nie jest wskazaniem do leczenia, jednak pielęgnacja pacjenta w' takiej sytuacji wymaga zachowania szczególnych środków ostrożności. Warto przypomnieć, że drogi moczowe stanowią jedno z częstszych źródeł bakteriemii o etiologii Gram(-).

Zapobieganie zakażeniom związanym z cewnikowaniem

Jako podstawowe należy przyjąć następujące zasady:

-    cewnik pozostaje w pęcherzu tak długo, jak długo wymaga lego sytuacja kliniczna; każdy dodatkow-y dzień zwiększa ryzyko zakażenia.

-    cewnik należy wprowadzić bezpośrednio do cewki, unikając dotknięcia okolicznej skóry, która jest mocno skolonizowana. Przed wprowadzeniem cewnika osoba wykonująca zabieg myje dokładnie ręce i nakłada jałowe rękawice. Celem uniknięcia bólu podczas zakładania cewnika, na okolicę cewki należy nałożyć żel znieczulający. Przed zabiegiem należy bardzo dokładnie obmyć okolicę okołoodbyt-niczą i ujście cew'ki moczowej. Należy stosować starannie wyjałowione cewniki odpowiednich rozmiarów'. Jeśli jest to możliwa, cewnikowanie należy w'ykonać w oddzielnym pomieszczeniu zabiegowym, gdyż wpływa to wyraźnie na zmniejszenie liczby zakażeń.

Jeśli chory wymaga przedłużonego cewnikowania, okresowe opróżnienie pęcherza pojedynczym cewnikowaniem zmniejsza ryzyko zakażenia związanego /. przedłużonym pozostawaniem cewnika w drogach moczowych (może to wykonywać sam chor>', np. chory z uszkodzeniem rdzenia kręgowego).

Stosowane są również metody cewnikowania pęcherza moczowego przez powłoki brzuszne drogą nakłucia nadłonowego w znieczuleniu miejscowym lub ogólnym. Na częstość zakażeń wpływa wielkość balonika retencyjnego oraz rodzaj materiału, z którego zrobiony jest cewnik. Większe baloniki są stosow-ane u chorych po operacjach prostaty celem zmniejszenia krwawienia. Powierzchnia cewnika powinna uniemożliwiać tworzenie biofilmu przez bakterie. Wykazano, że szczególnie łatwo tworzą biofilm obecne w moczu pałeczki Proteus oraz Pseudo-monas. Ponadto, alkalizując mocz. powodują wytrącenie składników mineralnych, co może spowodować niedrożność cewnika. Celem zapobiegania tworzenia bio-filmu proponowano przemywanie różnymi roztw-orami, jednak skuteczność lej metody jest w'ątpliw'a. Zalecane jest natomiast bardzo staranne utrzymywanie w czystości okolicy okołoodbytniczej przez dokładne obmywanie wodą z myliłem. Bakterie są obecne w zbiorniku na mocz oraz w miejscu połączenia cewnika z pojemnikiem. Mocz w' temperaturze pokojowej jest doskonałą pożywką, w której bardzo szybko namnażają się bakterie. Właśnie te drobnoustroje wzdłuż kanału cewmika zasiedlają pęcherz. Z punktu widzenia częstości zakażeń istotne znaczenie ma szczelność połączenia oraz właściwa pozycja pojemnika na mocz uniemożliwiająca wsteczny przepływ moczu. Chory cewnikowany powinien być odpowiednio nawodniony, co pozwala mechanicznie usuwać bakterie wraz / wypływającym moczem. Zakwaszenie moczu (np. przez picie soku z żurawin) zapobiega namnażaniu bakterii. Bakterie obecne w' pojemniku na mocz oraz w miejscu połączenia pojemnika z cewnikiem szybko przedostają się na ręce osoby pielęgnującej chorego (np. w' czasie zmiany pojemnika) i łatwo mogą być przeniesione na innego chorego.

Celem zmniejszenia zakażeń czyniono próby płukania pęcherza moczowego roztworami środków dezynfekcyjnych, szczególnie u chorych po operacjach urologicznych. Jednak wyniki takiego postępowania są bardzo dyskusyjne i wątpliwa. Niedrożny cewnik moczowy po zabiegu powłnien być przepłukany strumieniem jałowego roztworu fizjologicznego. Chorzy z długotrwałym drenażem |N>winni zostać przeszkoleni w'zakresie właściwej higieny, mycia rąk oraz okolicy okołoodbytniczej i szybkiego rozpoznawania pierwszych objawów' zakażenia. Szczególnej troski wymaga opróżnianie zbiornika na mocz. Najlepiej opróżniać zbiornik przez kran zamieszczony w dnie lub całkowicie usuwać zbiornik, mon-

177