WSP J POLN254266

WSP J POLN254266



J.inusz Rtcger, j^/yk pplsk: w. Czech.tcb \ na Słowacji


592

sto, dziś, łącząca się z gwarami okolic Istebnej i Koniakowa na terenie Polski. Silniejsze wpływy czeskie występują w części północno-wschodniej, nizinnej, z ludnością częściowo mieszaną (por. mleziwo ‘siara', masopust 'mięsopust' , gnojtszcze ‘gnojowisko’). Najmocniejsze piętno wycisnęła czeszczyzna na języku potocznym mieszkańców miast i osiedli przemysłowych.

Od zachodu sąsiadują z gwarami cieszyńskimi czeskie gwary laskie, które - zwłaszcza na styku z polskimi - mają charakter przejściowy, m.in. brak w nich właściwych czeszczyźnie samogłosek długich, mają za to „polski” akcent wyrazowy na drugiej sylabie od końca (niektórzy uczeni czescy mylnie nazywają gwary zachodniocieszyńskie laskimi).

Na Słowacji istnieje duży obszar zamieszkały przez ludzi posługujących się gwarami spiskimi, nazywanymi w literaturze słowackiej „góralskimi”. Dialekt ten, jakżeż różny od wszystkich innych gwar słowackich, stanowi część dialektu podhalańskiego, tego samego, którym posługują się m.in. górale zakopiańscy. Jednakże większość mieszkańców Spiszą uważa się za Słowaków, chodzi do szkół słowackich, słucha słowackich audycji radiowych i telewizyjnych, a to niewątpliwie wpływa na postać dialektu, zwłaszcza na jego słownictwo. Spisz przez wiele stuleci wchodził w skład państwa węgierskiego (a tylko starostwo lubowelskie należało przez krótki czas do Polski), co dawało jego mieszkańcom poczucie wspólnot}' z sąsiednimi dzielnicami dzisiejszej Słowacji. Kler katolicki składał się bądź z Węgrów, bądź ze Słowaków, kazania wygłaszano i nabożeństwa odprawiano w języku słowackim. Wydaje się, że opisana sytuacja oraz brak kontaktów z językiem ogólnopolskim (kulturalnym) - choć przy stałych związkach z Polakami w zaborze austriackim, lecz bez polskiej inteligencji kulturalnej - wpłynęły w decydującym stopniu na kształtowanie się świadomości narodowej mieszkańców' Spiszą.

Niewielki obszar polski językowo znajduje się na terenie górnej Orawy (pod Babią Górą). Gwary w Czadeckiem już przed wojną miały charakter przejściowy, a dziś ulegały dalszej słowacyzacji.

BIBLIOGRAFIA

B a s a r a Jan, 1975, Słownictwo polskich gwar Śląska na terenie Czechosłowacji, Wrocław.

Dudaśova-Krilakova Julia, 1993, Góralske narećia. Odraz slovensko-pol'skych jazyko-vych konutktou na fonologickej rowine, Bratysława.

Jasiński Zenon. 1992, Ludność polska w Czecbo-Słowacji, w: Polonia w Europie, Poznań, s. 691-709.

Karaś M ieczysław, 1965, Polskie dialekty Orawy, cz. I. Fonologia i fonetyka. Kraków.

K e 11 n e r Adolf, 1946-1949, Viichodoiahkd ndreći, t. I-II, Brno.

L a b o c h a Janina, 199". Polsko-czeskie pogranicze językowe na Śląsku Cieszyńskim. Zagadnienia językowe, Kraków


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
WSP J POLN254103 422 Ezc.i Rzetćhlta-Feleszkc, Nazwy geograłkziifNazwy wodne Do nazw wodnych zalicza
WSP J POLN254138 Kaiegone gramatyczne współczesnej polszczyzny 459 względu na funkcje można więc mów
WSP J POLN254279 606 Tadeusz Piotrowki* Słowniki ięzvka polskiego na takie cechy opisu naukowego, ja
WSP J POLN254295 622 Andrzej Miru Lewicki. Językoznawstwo polskie w XX wieku Drugim nurtem, który si
WSP J POLN254327 654 AnJrzej Muru Lewicki, Językoznawstwo polskie w XX wieku Bardzo wyraźnie wzmogły
WSP J POLN2545 322 Andrzej Maria Lmcki. Anna Pa/dzinska, Frazeologii nieje, które odbywały się na og
WSP J POLN25462 380 Jerzy Bartmirisii. Jolanta Panasiuk. Stereotypy językowe wsze komin, z którego w
WSP J POLN25488 Znaczenie razie winnych 407 przede wszystkim na odmiennej funkcji, jaką pełnią w pro
WSP J POLN254254 580 Janua Rtcger, Język polłki na Wschodzie cznych. Zamknięto wszystkie polskie szk
WSP J POLN254265 JĘZYK POLSKI W CZECHACH I NA SŁOWACJI JANUSZ RIEGER Na terenie Czech, a ściśle
WSP J POLN250 314 Teresa Dobrzyński, Tekst Dobrzyńska Teresa, 1974, Dclimitacja tekstu literackiego,
WSP J POLN251 SŁOWNICTWO I GRAMATYKA
WSP J POLN252 FRAZEOLOGIA ANDRZEJ MARIA LEWICKI, ANNA PAJDZIŃSKA Typologia związków frazeologicznych
WSP J POLN253 316 Andrzej .1 fana Lesicki. Ann.: P&jcbunska. FrazeologiaTypologia związków fraz
WSP J POLN254100 Nazwy miejscowo 419 Drugą dużą grupę stanowią te nazwy miejscowe, które od początku
WSP J POLN254101 420 £au Rietddu-ftttako. Nazwy geograficzne -    fizjografię terenu,
WSP J POLN254102 Nazwy miejscowe 421 równe wyrazom pospolitym (np. Poręba), jak nazwy derywowane prz
WSP J POLN254104 NfKwy wodne 423 ikr&a i inne. Nazwy te nie znajdują objaśnienia na gnincie języ
WSP J POLN254105 424 Ewa Rzeicłiht-Felazkn, Narwy geograficzne por. rzeka Krępa, Trzehiocba, Młynówk

więcej podobnych podstron