Wstyd i przemo0144

286

Wstyd i przemoc

wściekłością niezważanic na czasowe granice egzystencji. (...) Sprawiedliwości, ząjmującej się tylko tym, co zawsze było i zawsze będzie prawe, obojętne jest to, jaki jest akurat moment historyczny. W ten sposób Dobro służy jako trampolina do skoku we wściekłość, (s. 30)

Przeklinanie sprawia, że przemoc staje się aktem ofiarnym ku czci napastnika jako kapłana, będącego przedstawicielem zbiorowej moralności. Jeśli kapłana tego splami krew ofiary, kontakt z brudną materią profanum, to jest to miarą jego oddania społeczeństwu.

(...1 usiłowanie zatłuczenia kogoś (na śmierć albo rozwalenia mu łba) ma konkretnie na celu wyjście z normalnego świata utartych zachowań, z ich różnorodnymi, błahymi z moralnego punktu widzenia motywami, i wkroczenia na pole bitwy, gdzie stawki są nieporównywalnie wyższe, gdzie walczą ze sobą o ostateczne zwycięstwo Dobro i Zło, przepełnione pasją wynikającą ze zrozumienia natury tych stawek (...1 Chociaż dokonywane w porywie pasji zabójstwa są skrąjnie gwałtownymi atakami na najbardziej chyba fundamentalny, powszechnie obowiązujący zakaz |tj. Nie zabijaj), dla samych zabójców są one usiłowaniami obrony tego, co traktują oni, często z maniakalnym uporem, jako ponadczasowe, przyjmowane i podzielane przez całą zbiorowość wartości, (s. 37)

Im bliżej przyglądamy się zbrodni, (...1 tym wyraźniej widzimy, jaką rolę odgrywają w niej emocje moralne, (s. 312)

¹⁹ Walter Burkert, Homo Necans: the Anthropology of Ancient Greek Sacrificial Ritual and Myth (1972; Berkeley: University of California Press, 1983), s. 23.

Rozdział IV

¹ Na podstawie streszczenia poglądów przedstawionych przez Jamesa Q. Wilsona w: Thinking About Crime (New York: Basic Books, 1975), s. XV, którego dokonał Charles Silbcrman, Criminal Violcnce, Criminal Justice (New York: Random House, 1978), s. 163. Silberman pisze:

Wilson dochodzi do wniosku, że jeśli naszym celem jest zmniejszenie rozmiarów przestępczości na ulicach, to powinniśmy zapomnieć o środkach przewidzianych dla eliminowania jej podstawowych przyczyn. „Musiałbym wpierw zobaczyć taką -podstawową przyczynę*" (...J pisze Wilson. Co ważniejsze, potrzeba znalezienia rozwiązań przyczynowych jest, zamierzonym lub nie, sposobem powstrzymywania wszelkich działań i krytykowania wszelkiej polityki (wobec przestępczości). Jest to nastawienie, które nieuchronnie odwraca uwagę od paru rzeczy, które władze potrafią robić w miarę dobrze, i kieruje ją na wiele rzeczy, których w ogóle nie potrafią zrobić. Według Wilsona tym, co władze mogą zrobić, jest osadzanie większej liczby skazanych przestępców w więzieniach (...!, natomiast tym, czego nie potrafią w ogóle robić, jest zihienienie przestępców wywodzących się z klasy niższej w szanujących prawo obywateli za pomocą środków likwidujących nędzę

1    dyskrymiancję.

²    Carol Smart, „Feminist approaches to criminology or postmodern woman meets

Przypisy

287

atavi8tic man", w: (red.) Loraine Gelsthorpe i Allison Morris, Feminist Perspectiues in Criminology, (Milton Keynes: Open University Press, 1990).

³    Albert J. Reiss i Jeffrey A. Roth (red.), Understanding and Preuenting Violencc, (Washington, D.C.: National Academy Press, 1993), s. 21 i 39.

⁴    Nie udało mi się odnaleźć źródła tego cytatu, który przytaczam z pamięci, ale zasadniczo taki sam ustęp znajduje się w sztuce Moliera Lekarz mimo woli (akt II, scena 5), gdzie Sganarel, wezwany przez Geronta, by uleczył jego niemą córkę, prowadzi taki oto dialog z tym drugim: JSganarel: Wyraźnie widać z pulsu, że (twoja córka] jest niema. Geronł: Tak. ale chciałbym, abyś mi pan mógł powiedzieć, skąd to pochodzi? Sganarel: Nic łatwiejszego, stąd, że postradała mowę. Geront: Wybornie. Ale jaka może być przyczyna, jeśli łaska, że postradała mowę?” W: Molier, Dzieła (Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1988), s. 554 - 555 (przekład: Tadeusz Żeleński).

⁵    Fiodor Dostojewski, Notatki z podziemia (1864), (London, Puls Publications, 1992).

⁶    J.P. Scott, Aggression (Chicago: University of Chicago Press, 1958).

Rozdział V

¹    Julian Pitt-Rivers, JHonor", International Encyclopaedia ofSocial Science, s. 503 --511,1968, s. 503-504.

²    Frantz Fanon, The Wretched of the Earth (1961: New York: Grovc Press, 1968), s. 208.

³    Charles Silberman, Criminal Violence, Criminal Justice (New York: Random House, 1978), s. 85.

⁴    Ibid., s. 85 - 86.

⁵    Ibid., s. 78.

⁶    Taki rozkład zabójstw stwierdzano wielokrotnie w różnego rodzaju badaniach, poczynając od staranniejszych, najbardziej szczegółowych studiów, w których zajmowano się danymi na temat zabójstw w poszczególnych miastach, takich jak Marvina Wolfganga Patterns in Criminal Homicide (1958, New York: John Wiley and Sons (Science Editions), 1960), albo National Commission on the Causes and Prcvention of Violence, Crimes ofViolence: A Staff Report Submitted to the National Commission on the Causes and Preuention ofViolence (Washington, D.C., U.S. Gwcmment Prin-ting Office, 1969, vol. 11, s. 207-258), a na najbardziej ogólnych i tamujących tn w dużej skali danych statystycznych przesyłanych przez policję z całego kr/yu ilu FIU i publikowanych corocznie w Uniform Crime Reports kończąc.

Komisja Krąjowa tak oto podsumowała wyniki tych badań i raportów

„W zabójstwach małżonków sprawcami połowy przestępstw byli mężów ••, •» tfru giej połowy żony", (s. 218)

*(...) chociaż nasze dane przedstawiają dziesięcioprocentową próbkę WMyttkkh morderstw popełnionych w 1967 roku w wielkich miastmli In I III takie same dane dotyczące wszystkich popełnionych * i\"> m rok o m bójstw. Rezultaty były prawie takie same. FBI stwierdrlln i* w 4ń pfOttftUMłl