Zarz Ryz Finans R1005

10. Kontrakty swapowe 305

we - zaczęły się coraz bardziej upodabniać do rynków towarowych. Rosnąca konkurencja wymusiła spadek marż. Co więcej, im silniejsza była konkurencja, tym mniej opłacalne dla pośrednika stawało się prowadzenie szeroko zakrojonych poszukiwań kontrahenta lub grupy kontrahentów. Pośrednicy zaczęli więc przystępować do kontraktów swapowych, nie mając odpowiednich kontrahentów do zamknięcia transakcji. W ten sposób przyjmowali na siebie ryzyko zmiany stóp procentowych i zabezpieczali się przed działaniem ryzyka rezydualnego za pomocą kontraktów futures na stopy procentowe lub amerykańskich bonów skarbowych (powrócimy do tego zagadnienia w rozdziale 18, w którym mowa o tym, jak dealerzy zabezpieczają portfele instrumentów pochodnych).

Jak więc widać, ewolucja produktów na rynku kontraktów swapowych przebiegała równolegle do zmian na większości pozostałych rynków. Swapy ewoluowały, zmieniając się z produktów dostosowywanych do potrzeb indywidualnych klientów w produkty standaryzowane. Gdy były jeszcze produktami indywidualnie dopasowywanymi do potrzeb klientów, rola pośrednika polegała na twórczym rozwiązywaniu problemu. W miarę standaryzacji swapów rola pośrednika ulegała znacznym zmianom - coraz mniejszy nacisk kładziono na aranżowanie transakcji, a coraz większą wagę przykładano do efektywności transakcji i podejmowania zobowiązań kapitałowych.

Na początkowych etapach rozwoju rynku kontraktów swapowych dominującą pozycję wśród pośredników zajmowały banki inwestycyjne. Rozwój rynku przyciągnął firmy o większym potencjale kapitałowym, w szczególności banki komercyjne. Ewolucja roli pośrednika na rynku jest lustrzanym odbiciem zmian w charakterze produktów. Początkowo nacisk kładziono na organizowanie transakcji przez pośrednika, a nie na przejmowanie ryzyka wynikającego z takich transakcji. W takich okolicznościach banki inwestycyjne były poniekąd naturalnymi pośrednikami kontrahentów. Jednak postępująca standaryzacja kontraktów swapowych postawiła pośrednikom nowy wymóg - gotowości przyjęcia na siebie potencjalnego ryzyka, wynikającego z zawieranych transakcji swapowych. Dlatego też banki komercyjne - instytucje o większej kapitalizacji rynkowej i przewadze organizacyjnej w zarządzaniu dużym wolumenem transakcji standaryzowanych - stały się grupą uczestników rynku o większym znaczeniu.

Dominacja banków komercyjnych na rynkach kontraktów swapowych znajduje potwierdzenie w składzie grupy największych dealerów swapowych. Tabela 10.3 przedstawia listę 20 największych dealerów tych kontraktów w 1993 r.; ranking sporządzono według wartości umownej kontraktów pozostających w obrocie¹.

Standaryzacja należy do głównych przyczyn wzrostu rynku kontraktów swapowych. Jeden z obserwatorów rynku trafnie ujął ten problem: „Obecnie han-

Część tego wykazu to powtórzenie treści tabeli 3.8 z rozdziału 3.