zasady17

Ewa Puchalska, Zbigniew Semadeni

!_68

ności (takich jak np. biegłość w dzieleniu pisemnym bez popełniania omyłek) I Ćwiczenia takie są niestety często monotonne i nużące, a przez to niezbyt] rozwijające zainteresowania i zdolności ucznia. W związku z tym do kluczowych zadań dydaktyki matematyki należy:

-    ustalenie proporcji między materiałem przeznaczonym do utrwalenia (di—I tyczącym podstawowych wiadomości i umiejętności) a materiałem pomocn:-] czym, pobudzającym rozwój umysłowy dziecka, oraz

-    znalezienie metod nauczania pozwalających na trwałe opanowanie nie-| zbędnego zakresu materiału w sposób możliwie interesujący ucznia.

Najlepszą formą utrwalania wiadomości z matematyki jest rozwiązywani ciekawych i kształcących zadań, najgorszą - ciągłe powtarzanie identycznych | schematów i sformułowań oraz uczenie się na pamięć.

Bardzo ważne jest, by zrozumienie materiału poprzedzało jego utrwalen:-Mówiliśmy już o tym w punkcie 1.1.8 poświęconym technice rachunkowej! Jednym z najcięższych grzechów dotychczasowego sposobu nauczania matem -tyki było utrwalanie wiadomości bez należytego ich zrozumienia, co częs^- j prowadziło do utrwalenia błędów, nie mówiąc już o skutecznym zniechęceń -uczniów do przedmiotu.

Niektórzy dydaktycy interpretowali dawniej zasadę trwałości wiedzy bardr | wąsko: jako konieczność utrwalenia całego materiału przez powtarzanie i ćw | czenie. Inni szli jeszcze dalej tłumacząc, że nie należy przechodzić do następneg tematu, dopóki uczniowie nie opanują należycie poprzedniego. W pewnyt-sytuacjach jest to niewątpliwie słuszne, np. nie powinno się przechodzić c-algorytmu mnożenia pisemnego przez liczby dwucyfrowe, dopóki uczniowie n -opanują mnożenia przez liczby jednocyfrowe. Sztywne jednak trzymanie się t-zasady utrwalania wiedzy było źródłem wielu niepowodzeń szkolnych.

Na ogół, gdy uczeń nie rozumie jakiegoś zagadnienia, dalsze powtarzanie ter samego nie tylko nie prowadzi do przezwyciężenia trudności, ale co gors:iv utrwala w uczniu przekonanie, że jest niezdolny do matematyki, a kolego, nuży. Czasami dobre wyniki daje odłożenie sprawy i przejście do innycc tematów; po jakimś czasie, gdy uczeń pozna inne rzeczy i rozwinie się ogólni-zagadnienie to może okazać się dla niego łatwiejsze. Jeżeli jednak trudność ucznia polegają na braku odpowiednich, wcześniejszych doświadczeń, odkłada nie nic nie pomoże - trzeba mu umożliwić zdobycie tych doświadczeń. Będzn o tym mowa w części 2.

Utrwalenie powinno być połączone z pogłębianiem i systematyzowaniea wiadomości oraz ze stopniowym wiązaniem ich w jedną, zrozumiałą dla uczr.-logiczną całość.

Postulat operatywności jest istotnym uzupełnieniem zasady trwałości wiedz bez niego trwałość ta mogłaby być rozumiana niewłaściwie jako umiejętr. a: odtwarzania nabytych wiadomości i powtarzania wyuczonych informacji. W:~ dza matematyczna ucznia powinna być czynna, umożliwiająca posługiwać się nią także w sytuacjach różniących się od tych, które były przedstawić, w toku nauczania.

Zasadę trwałości wiedzy należy' rozumieć docelowo. Wiedza uczr__t opuszczającego szkołę po zakończeniu nauki powinna być trwai nie oznacza to bynajmniej, że wszystko, o czym mówi się na lekcjach np. w kia. -II, musi.być w tej klasie opanowane.

Z tego powodu - jak już uprzednio podkreślaliśmy w 1.1.6 - w obecnya programie matematyki dla klas I-III wyróżnia się:

-    materiał podstawowy, który ma być opanowany trwale,