zdjecie lancia5

5.5. Migracje wewnątrz miast i obszarów zurbanizowanych 163

nia pomiędzy dobrowolnymi i wymuszonymi przemieszczeniami. Wymuszone przemieszczenia mogą obejmować: wyburzanie mieszkań i domów, małżeństwa, rozwody, przejście na emeryturę, pogorszenie stanu zdrowia, śmierć jednego z członków gospodarstwa domowego, zmianę lokalizacji miejsca pracy uniemożliwiającą codzienne dojazdy. W sumie przemieszczenia „wymuszone” obejmują ok. 40% wszystkich ruchów mieszkaniowych, ale pozostałe 60% ma charakter „dobrowolny” Knox, Pinch 2000).

Najpowszechniejszą przyczyną przemieszczania mieszkaniowego jest zmiana związana z wielkością wymaganej przestrzeni mieszkaniowej gospodarstwa domowego. Dotyczy to zwłaszcza relacji pomiędzy wielkością i składem gospodarstwa domowego i odczuwanych przez jego członków potrzebami mieszkaniowymi.

Kluczowe znaczenie ma cykl życia rodzinnego, który stanowi podstawę większości przemieszczeń wewnątrz miasta. Jakkolwiek zmiany w strukturze gospodarstw domowych i coraz powszechniejsza fragmentaryzacja stylu życia we współczesnym mieście zachodnim nie pozwalają obecnie określić dokładnie związku pomiędzy ruchliwością mieszkaniową a cyklem życia, tak jak to było możliwe jeszcze w latach sześćdziesiątych (Knox, Pinch 2000).

Badania i generalizacja ruchliwości mieszkaniowej pasują do wyników badań z ekologii czynnikowej, odnajdujących prawie zawsze strefowo-koncentryczną strukturę statusu rodzinnego. Powszechnie przyjęta charakterystyka struktury przestrzennej miasta zakłada istnienie młodego demograficznie centrum, otoczonego kolejnymi strefami rodzin w średnim wieku i starszych. Ostatnia strefa peryferii jest zamieszkana przez ludność w wieku późnej młodości i wczesnego średniego wieku. Struktura taka może być jednak wynikiem innych czynników niż zmiany statusu rodzinnego. Deweloperzy podkreślają, że wiele gospodarstw domowych woli żyć wśród rodzin o podobnym do ich wieku, składzie i statusie społeczno-ekonomicznym. Powoduje to wzmocnienie segregacji według statusu rodzinnego, dodatkowo przez budownictwo mieszkaniowe w postaci osiedli mieszkaniowych przeznaczonych dla określonych typów gospodarstw domowych. Zawierane są szczegółowe umowy określające dokładnie typ gospodarstwa domowego, które może zamieszkiwać w danym osiedlu. W ten sposób w miastach amerykańskich np. całe kondominia (osiedla) są zamieszkane albo przez osoby samotne, albo przez małżeństwa z dziećmi. Jako ekstremalny przykład P. Knox i S. Pinch podają jedno z miasteczek satelickich na przedmieściach Phoenix w Arizonie, gdzie nie pozwala się na zamieszkanie osobom poniżej 50 lat i gdzie cała struktura organizacyjna miasta i jego architektura są dostosowane do potrzeb starszych mieszkańców.

Według B. Robsona (1975) podstawowa decyzja w sprawie przeniesienia miejsca zamieszkania jest spowodowana stresem związanym z napięciem pomiędzy niezaspokojonymi potrzebami gospodarstwa domowego, nadziejami i aspiracjami w stosunku do aktualnych warunków mieszkaniowych z jednej strony i otaczającego środowiska z drugiej strony.

W zależności od preferowanego stylu życia, można wydzielić różne podejścia do mieszkania i jego lokalizacji przestrzennej. Według D. Bella (1968) w kulturze miej-