Zdjęcie4016

288 Rozdział 10- /ęzykowo-poznawcze korclary dyilebiji

Wydaje się, żc interesującym kierunkiem badań jest związek rozwoju metajęzykowego, opartego na świadomości języka w różnych aspektach z dyslcksją. Badania wykazują, żc właśnie sprawności językowe o charikte-rac metajęzykowym są najważniejsze dla osiągnięć w czytaniu, ale niewielu badaczy zajmowało się rzeczywistą analizą deficytów metajęzykowych w dysleksji. Często używany termin „świadomość językowa" jest zazwyczaj traktowany dość powierzchownie, a w jego zakres często są włączane sprawności nic mające wicie wspólnego z intencjonalną manipulacją i kontrolą. A zatem być może otwiera się interesujący kierunek badań dotyczący deficytów metajęzykowych w dysleksji.

Rozdział 11

Dysleksja

a komunikacja językowa 11.1. Komunikacja za pomocą mowy i za pomocą pisma

Rozważania dotyczące związków między mową a czytaniem i pisaniem należy zacząć od fundamentalnego'stwierdzenia, iż stanowią one bliźniacze formy komunikacji (językowej). Propagatorem takiego podejścia byt Leon Kaczmarek, który zaburzenia czytania i pisania rozpatrywał z punktu widzenia zaburzeń językowego porozumiewania się (1988). Stanowisko to przedstawi! w swoich modelach mowy oraz czytania i pisania (por. przegląd z komentarzem Krasowicz-Kupis 1997).

Dokonując z konieczności pewnej próby syntezy, należy stwierdzić, że czytanie i pisanie oraz mowa stanowią: odbiór (w mowie słuchanie ze zrozum ieniem/w komunikacji pisemnej czytanie) i budowanie wypowiedzi (mówicnie/pisanie) na podstawie języka. A zatem mechanizmy psychologiczne obu czynności oraz funkcjonowanie systemu językowego są bardzo zbliżone lub niemal identyczne. Główne różnice dotyczą:

•    kanału komunikacyjnego,

•    obecności odbiorcy/nadawcy.

•    stopnia wymagania ścisłość językowej,

•    udziału świadomości językowej.

•    aspektów pragmatycznych (treść, zastosowanie).

Na największą uwagę zasługuje to. że ścisłość językowa jest o wiek bardziej istotna w czytaniu t pisaniu niżw mowie, ze względu na brak wspomagającego kontekstu oraz elementów komunikacji niewerbalnej związa-