CCF20090422005

16 Barbara Murawska

pulacji docelowej uczniów uczęszczających do szkół wiejskich do uczniów szkół liczących minimum 240 uczniów. Do takich szkół uczęszcza niespełna 10% uczniów na wsi. To ograniczenie populacji oznacza* że wyniki badań możemy uznać za reprezentatywne dla wszystkich uczniów szkół miejskich, ale tylko dla segmentu populacji uczniów szkół wiejskich - uczniów uczęszczających do dużych szkół.

Zastosowano schemat losowania warstwowego, grupowego. By każdy uczeń z populacji docelowej miał to samo prawdopodobieństwo bycia wylosowanym, szkoły losowano z prawdopodobieństwem wprost proporcjonalnym do ich wielkości. Losowanie przeprowadzono wykorzystując listę szkół podstawo wych publicznych (operat losowania) uzyskaną z MENiS. W operacie wyróżniono dwie warstwy:

1.    warstwa: publiczne szkoły podstawowe zlokalizowane w mieście;

2.    warstwa: publiczne szkoły podstawowe zlokalizowane na wsi, w których uczy się minimum 240 uczniów.

Losowanie przeprowadzono oddzielnie dla obu warstw. Wylosowano 20 szkół miejskich i 10 wiejskich. Operaty najpierw uporządkowano ze względu na lokalizację szkoły (kategorie GUS: wojewódz-iwo, powiat, gmina). Wskaźnikiem wielkości szkoły była liczba uczniów w danej szkole w roku szkolnym 2002/03. Następnie stworzono zmienną będącą skumulowaną sumą liczby uczniów w poszczególnych szkołach. Po ustaleniu kroku losowania i wygenerowaniu punktu startowego wylosow^rano szkoły. Szkoła wylosowana to szkolą, dla której wartość skumulowanej sumy uczniów zawierała wartość putikdi startowego, punktu startowego plus 1 krok losowania, plus 2 kioki losowania itd.

Pierwsza i druga szkoła zapasowa to placówki o podobnej wielkości do wylosowanej, znajdujące się w operacie odpowiednio pod i n;ul wylosowaną szkołą. Ze szkół zapasowych korzystano tylko dwu-l.ioinie, raz w warstwie szkół miejskich, raz w wypadku szkoły wiejskie |

Wylosowane szkoły miejskie dobrze „pokrywają” cały teren krain W próbce znalazły się szkoły zarówno zlokalizowane w dużych, I:tU i średnich oraz małych miastach. Szkoły wiejskie też są dość sys-icHinlycznie rozrzucone po całej Polsce.

Badanie procesów segregacji objęło wszystkich uczniów klas pierwszych w wylosowanych szkołach. Badanieumiejętności przeprowadzono w wypadku co czwartego ucznia. Uczniów losowano na podstawie listy w dzienniku szkolnym.

Badanie w szkołach miejskich objęło 64 oddziały klasowe, w których uczy się 1532 uczniów. Chłopcy stanowią 51,8% próbki. W szkołach wiejskich przebadano 21 oddziałów klasowych, w których uczy się 462 uczniów. Chłopcy stanowią 49,8 % próbki.

Ankietę wypełniło 1441 rodziców, czyli 73%. W badaniu umiejętności czytania, pisania i umiejętności matematycznych wzięło udział 404 uczniów ze szkół miejskich i 129 uczniów ze szkół wiejskich.

Wskaźnik statusu ekonomiczno-społecznego (SES) rodziny pochodzenia ucznia. Wskaźnik SES utworzono na podstawie danych o wykształceniu rodziców (tab, 1).

Tabela 1

Procentowe rozkłady wykształcenia rodziców uczniów

Typy szkół	Matki				Ojcowie
	podstawowe lub niepełne podstawowe	zasadnicze zawodowe	średnie maturalne	wyższe	podstawowe lub niepełne podstawowe	zasadnicze zawodowe	średnie maturalne	wyższe
Szkoły miejskie	7	29	46	18	6	42	39	14
Szkoły wiejskie, powyżej 240 uczniów	8	40	43	10	8	57	27	7

Uwaga: Braki danych wynosząw wypadku wykształcenia matek 13%, wykształcenia ojców 18%.

Wskaźnik SES jest sumą wskaźników poziomu wykształcenia ojca i matki przy skali od 1 - wykształcenie podstawowe lub niepełne podstawowe, do 4 - wykształcenie wyższe. W wypadku braku danych dla jednego z rodziców, wskaźnik przybierał wartość podwojonego wykształcenia drugiego z rodziców.