Gennep Obrz�dy przej�cia8

odłożyć na bok Jako pozbawiono mocy. Każda kolejna faza ceremonii wy»_nwięc nowych świętych przedmiotów - strojów, dekoracji I rytuałów atomurS* Chciałbym wreszcło przypomnieć, że w Chinach każdym urodzinom, a ***, cza tym. które przypadała na koiejno dzioolęciokicla po pięćdziealatwr. ta życia. towarzysza ceremonie zaznaczające przejście z jednej grupy *im<u2 drugiej²*.

A oto jak rytuał przejścia przez bramę wygląda w Blidzie.

Siódmego drwa od chwili narodzin akuszerko myje i ubiera dziecko, potem burą na ręce Na piersi owiniętego w pieluszki noworodka kładzie na płask okrągąi^? Na lustrze umieszcza wrzeciono oraz gafganek wypełniony barwnikiem daje tez szczyptę soli (akcesoria zwykle używane w rytuałach magicznych). 2t*ti s*ę do drzwi pokoju i siedmiokrotnie kołysze dzieckiem nad mdźirm (łona) acfrw, wyj. Czynność tę powtarza przed wszystkimi drzwiami, szczególną uwagę zarania drzwi do toalet, często mieszczące się w przedpokoju. W koftcu staje przed &rt,\ m* na ulice, wciąż Jednak pozostaje wewnątrz domu. Ow siódmy dzieli Jest aa weny dniem wyjścia dziecka z domu (jat/m churudż oi-mazjutf). Czyi Ne wycaka oczywiste, a z cfiwtą, gdy dziecko opuszcza pokój matki, ceremonia ta rre u, przedstawienie go domowym dżinom i zyskanie teb przychylności, szczegdhtai tych dżinów, które zamieszkują przy wszystkich wejściach l wyjściach?"

Wcześniejszy szczegółowy opas obrzędów chińskich pozwala zrozumieć, jak «y gfąda sekwencja rytuałów prowadzących człowieka od narodzin do wieku ś rzałogo w społeczeństwach, które nie mają Jasno wyznaczonych grup ws. Okres między przyjściem na świat a wkroczeniem w wiek młodzieńczy czy tezn cjację ilp. dzieli się na etapy, których długość i liczba są zróżnicowane zatem od społeczności. Na przykład u Bantu południowych³⁷ okres między plerwszyn a drugim ząbkowaniem dzieli się na następujące etapy: (1) odprawia się otą dy poprzedzające pojawienie się pierwszego zęba; (2) rozpoczyna H oM przejściowy między pierwszym a drugim ząbkowaniem; (3) na początku drap go ząbkowania matka udaje się do buszu, by spalić- matę. która służyła ą

“• Na przykład Indianie Gdżibwa, a także inne ludy mniej cywilizowane na każsąab zj« (narada wojorma. rokowania pokojowe. Świąteczna uczta, rekonwalescenta cmsoi odosobnienie dla szamana czy wróżbity, izolacja ciężarnej kobiety lub dziecka pod f» i cjacją ilp ) budują osobna chaty o zróżnicowanych kształtach. Taka chata służy tyko «

I potem w ją porzuca. Zob. Joharm Georg Kohi. Kitschi-Gam/, t. 1. Br eman 185®,»® I

• Zob Justus Doołłttle. Soctat UtaofthaWnosa. t. 2. s. 217-228: Henry Chyl***

f buli (The Thraahokf Covonant. Naw York 1896. s 176) przypomina (angielski?) r*ł®* I f dawania dzieciom w dnki urodzin tyki klapsów, ile lat włośnie skończyły. Rytuał**"* I na interpretować jako obrzęd wyłączania z lat. które Już upłynęły.

• Joseph Peaparmat. La Maumgue er te maladicn da rantmnca. .Rawa Oma* I doo »thnographiquea et aoctalog»quaee" 1806. *- 468

» Zob. Oudłey Kldd. Saaga Chśdhood. London 1900. o. 81-60.

i ctoocfcu *• posianie (od tej pory uznaje stę, a dziecko jest w atoNe ..kontrolować swó| san"); (4) rozpoczyna się czas nauki - chłopca uczy etę, by Ne przebywał wśród kobiet (w tan sposób także unlemożUwła mu się poznanie ich intymnego języka), od tej pory ma przestawać jedynie z chłopcami w r.walrn wieku bądź starszy ml (musi opuszczać chatę za każdym razem, gdy wchodzi do Nel jago ojciec). W okreała między pierwszym a drugim ząbkowaniem dziecko nie jad uświadamiano co do twojej plciowoSoi. Gdy jednak rozpoczNe się drugie ząbkowanie, kwestię tę porusza się regularnie Zaprzestaje się też rozmaitych obrzędów magicznych o charakterze ochronnym I dziecko może zacząć pracę w póki. A zatem u niektórych plemion (między innymi u Bantu południowych) pojawienie się zębów stałych stanowi granicę, poza którą dziecko zaczyna zupełnie nowe życie. Chłopiec zostaje wyrwany ze społeczności żeńskie) i dziecięcej. Jednak wstąpienie do społeczności dorosłych dokona się dopiero na skutek określonych obrzędów inicjacji, podobnie jak wejście do grupy osób dojrzałych - poprzez rytuały małżeńskie. Zainteresowanych innymi sekwencjami rytualnymi odsyłam do licznych monografii cytowanych w niniejszej książce

Podsumujmy. Schemat obrzędów towarzyszących dzieciństwu wygląda następująco: odcięcie pępowiny, pokropienie wodą i kąpiel, odrzucanie resztek pępowiny, nadanie imienia, postrzyźyny. pierwszy rodzinny posiłek, pierwsze ząbkowanie, pierwszo kroki, pierwsze opuszczenie domu. obrzezanie, pierwsze ubranie zgodne z płcią dziecka rtd. Obrzęd obrzezania omówię w następnym rozdziale. Tu chciałbym natomiast poświęcić nieco miejsca rytuałom nadania Imienia oraz chrztu.

Obrzędy nadawania imienia zasługują bez wątpienia na osobną monografię. Stanowiły one częsty przedmiot studiów-'⁸, aie - jak sądzę - niebyły to sturSa wystarczająco szczegółowe i klarowne. Nadanie imienia ma dla dziecka wiele znaczeń. Po pierwsze, dzięki imieniu dziecko nabiera cach indywidualnych- PD drugie, staje się członkiem społeczności. W tym przypadku ceremonia odbywa s«ę publicznie i bierze w niej udział cała wioska (dzieją się tak zwłaszcza wtedy, gdy dziecko jest płci męskiej, a jeszcze częściej, gdy chodzi o syna wodza). Imię wprowadza także dziecko do wspólnoty rodzinnej tylko po kądzieli lub zarówno po mieczu, jak i po kądzieli. Obrzędy te mogą się różnić 00 do wielu szczegółów. Imię nadane dziecku może określać wyłącznie rodzaj naturalny dziecka (żeński lub męski), ale może też sygnalizować, z którym dzieckiem z koła mamy do czynienia (trzecim, siódmym rtd.) Niekiedy dziecko zostaje obdarzone imieniem przodków - z jednej lub drugiej linii, czasami pozwala się. by samo doko-

•Zoto. Edward Burnett Tyłor. CymtSacta pierwotna. Bum Zofia A. Kowarska, t 2. Warszawa 1886. rozdz. 18: Obrzędy i ceremonio, zob. także Henry R. Voth. Ormbt Nmd Coatoms and Carwnonbt. a, 56. 57: Wolter Willom Skaat, Charles Otto Błsgden. Pogan Racot) ot tho MttJny Pon/nnoła. t. 2. London 1900. s. 31nasi; Edmund Oouttś. Marikach, passim,

NMdHylśMMM