Interwencja kryzysowa cz I00297

80 Część I. SPEKTAKLE KULTURY POPULARNE]

Tabela 3. Trwałość ustosunkowania studentów UAM do właściwości modelowego

konsumenta: Sądzi, że w dzisiejszym świecie człowiek jest „towarem na rynku" [...]

Kierunek zmiany stopnia podobieństwa własnych właściwości badanych do omawianej cechy	Kobiety		Mężczyźni		Ogółem
	N	%	N	%	N	%
znacznie mniejszy stopień podobieństwa	13	4,0	4	3,8	17	3,8
nieznacznie mniejszy stopień podobieństwa	61	18,8	24	23,1	85	19,8
brak zmiany	125	38,5	36	34,6	161	39,2
nieznacznie większy stopień podobieństwa	93	28,6	27	26,0	120	26,9
znacznie większy stopień podobieństwa	33	10,2	13	12,5	46	10,3
Ogółem	325	100,0	104	100,0	429	100,0

X² - 8,199; df = 6; p = 0,224

Warto zwrócić uwagę, że w przybliżeniu co trzeci respondent w ogóle nie zmienił w czasie swojego ustosunkowania do poglądu, że w dzisiejszym świecie człowiek jest „towarem na rynku”. Jeśli zmieniali, to w drugim pomiarze najczęściej wskazywali nieco większy stopień własnego podobieństwa do cechy niż w pierwszym. Aż co dziewiąta osoba silnie zmieniła swoje ustosunkowanie w tym właśnie kierunku (np. odpowiedziała, że jest podobna w bardzo dużym stopniu zamiast w bardzo małym stopniu).

Aby sprawdzić, czy różnice w udzielanych odpowiedziach są istotne statystycznie, zastosowałem Test Wilcoxona. Wynik Testu (Z = 3,747,/? < 0,001) pozwala przyjąć, że badani w drugim pomiarze w stosunku do pierwszego wskazywali istotnie statystycznie wyższy stopień podobieństwa omawianej właściwości do własnych. Można zatem uznać, że w coraz większym stopniu utożsamiają się z poglądem, iż we współczesnym świecie człowiek jest towarem. Natomiast kobiety i mężczyźni nie różnią się istotnie statystycznie, jeśli pod uwagę bierzemy stopień zmiany ustosunkowania do własności {u jednych i drugich podobnie wzrasta).

W badaniach interesował mnie także stopień zinterioryzowania każdej właściwości, a więc to, jak bardzo (głęboko) wśród studentów UAM zakorzenione są dane cechy. Poprosiłem ich zatem o odpowiedź na dwa pytania o charakterze projekcyjnym. Pierwsze brzmiało:

Ludzie zmieniają przekonania z różnych powodów. Wyobraź sobie swoje życie za kilkanaście lat i wskaż te z powyższych właściwości, co do których jesteś niemal pewien, że będą Ci:

1)    bliskie (zbieżne do Twoich);

2)    odległe (niepodobne do Twoich).

Mateusz Marciniak Rzecz o utowarowianiu siebie i innych 81

W drugim pytaniu poprosiłem o wskazanie

[...] tych właściwości, które:

1)    chcieliby przekazać swoim dzieciom;

2)    nie chcieliby przekazać swoim dzieciom.

W odpowiedzi na każde pytanie badani mogli wskazać dowolną liczbę właściwości, zatem cecha Sądzi, że w dzisiejszym świecie człowiek jest „towarem na rynku", mogła, ale nie musiała zostać wybrana przez każdego respondenta. W tabeli 4 przedstawiam, jak często badani wybierali omawianą własność w odpowiedzi na każde z pytań.

Tabela 4. Interioryzacja przez studentów UAM własności modelowego konsumenta: Sądzi, że w dzisiejszym świecie człowiek jest „towarem na rynku" [...]

Wybór własności jako takiej, która(-ę)	Kobiety		Mężczyźni		Ogółem
	N	%	N	%	N	%
będzie bliska	75	22,7	16	13,8	92	20,6
będzie odległa	30	9.1	12	10,3	42	9,4
chcę przekazać dzieciom	18	5,5	10	8,6	28	6,3
nie chcę przekazać dzieciom	56	17,0	18	15,5	74	16,6
Ogółem	179	54,3	56	48,2	236	52,9

bliskie - odlegle: y} = 4,222; df= 2; p =0,121 przekazanie dzieciom: x² - 1,512; df = 2; p = 0,469

Dwóch na trzech respondentów w ogóle nie ustosunkowało się do poglądu, że w dzisiejszym świecie człowiek jest „towarem na rynku”, wybierając własności, które będą im bliskie lub odległe w perspektywie kilkunastu lat. W pozostałej grupie studenci, którzy uznali, że pogląd będzie im bliski, zdecydowanie przeważali nad tymi, którym będzie odległy (proporcja 2:1). Zatem przewidywane przez studentów podobieństwo do tej cechy jest stosunkowo duże. Z kolei wybierając własności, które chcieliby lub nie chcieliby przekazać swoim dzieciom, w przybliżeniu 25% respondentów wskazało omawianą cechę. W grupie tej niemal trzykrotnie liczniejsze są osoby, które nie chcą tego sposobu myślenia przekazać swoim dzieciom. Rozkład odpowiedzi kobiet i mężczyzn na żadnej z dwóch dymensji nie różni się istotnie statystycznie (p > 0,05). Wynik jest zastanawiający, ponieważ choć badani częściej przewidywali, że pogląd o utowarowieniu człowieka we współczesnym świecie będzie im raczej bliski za kilkanaście lat niż odległy, to w większości nie chcą, by ich dzieci były w ten sposób zorientowane.