0092

76

Powstanie i rozwój rodu ludzkiego.

części poznajemy jedynie etapy na drodze olbrzymich pr/eobrażeń, jakim ród ludzki zawsze ulegał i jakich teraz jeszcze doznaje. Stany dawne usuwają się, nowe wprowadzają. Jak w biegu czasóAV pustoszeją dawne drogi komunikacji, gdyż nowe, lepsze i krótsze, stają z niemi do spółzawoUnictwa, tak też drogi krwionośne ustąpiły urządzenia dawniejszego nowym. Nie zawsze zresztą panuje tu wzgląd ulepszenia; doskonalenie części jednej sprowadza niejednokrotnie zmianę wsteczną drugiej.

Jako przykłady takich, prawidłowych zupełnie przeobrażeń, którym widocznie podlega człowiek dzisiejszy, przytoczymy tu dwa jasne i łatwo zrozumiałe objawy. Każdemu wiadomo, że człowiek posiada 12 żeber przy-czem dodać jednak należy, jako „normę" (str. 73). Do tej normy należy dalej, że w szyi istnieje 7 kręgową a po 12-u w^r żebra opatrzonych kręgach piersiowych następuje 5 kręgów lędźwiowych, wolnych od żeber, z któremi łączy się kość krzyżowa, zbita z kilku kręgów . Zdarza się wszakże dosyć często, że z każdej strony istnieje po 13 żeber, gdyż pierwszy kręg lędźwiowy dźwiga żebra swobodne, które „normalnie" miały być zlane z jego wyrostkami. Nienormalność taką dostrzegł na sobie samym za życia, chirurg i anatom Merkel starszy, profesor w Halli, który umarł w 1804 roku. poczcm w^r testamencie rozporządził, by szkielet jego umieszczony został w muzeum anato-micznem uniwersytetu, co też wykonano rzeczywiście. W niektórych przypadkach ginie normalne żebro dwunaste; w innych znów razach ukazuje się na siódmym kręgu szyjow^rym żebro nadliczbowe. Wszystkie te różne stany rozjaśniają się naraz i tłomaczą na tej podstawie że większe bogactwo żeber znamionuje stan dawniejszy, a u zwierząt niższych żebra znajdują się zarówno na szyi jak i na kręgach lędżwiow^rych. U człowieka napotykamy różne stopnie takiego przeobrażenia wstecznego.

Podobne zupełnie tłomaczenie dozwala nam pojmować rozmaitość uzębienia ludzkiego. Norma, jak wiadomo, wskazana jest przez 16 zębów w' szczęce górnej i tyleż w dolnej, które dalej dzielą się na zęby sieczne czyli siekacze, kły i zęby trzonowce (str. 74).

Wychodząc z linji środkowej, napotykamy najpierw po każdej stronic 2 siekacze (łac. dentes incisiwi), dalej kieł czyli ząb psi (dens caninus), wreszcie 5 zębów trzonowych, które znów dzielą się na 2 przednie czyli przed trzonowce (dentes praemolares) i 3 trzonow^re (dentes molares).

Powiększenie tego zasobu zębów*) nastąpić może przez nadliczbowy ząb sieczny, albo przez nadliczbowy ząb przedtrzonowy, albo też przez zawiązek, a u niższych ras ludzkich nawet pełny rozwój czwartego zęba trzonowego (str. 75). Jeżeli policzymy liczby najwyższe, to ogół zębów ludzkich

") Liczbę i uporządkowanie zębów wyrazić można w sposób prosty i dogodny za pomocą formuły, w której oznaczamy

siekacze (incisivi) przez I    zęby przed trzonowe (praemolares) przez P

kieł (caninus) przez C    zęby trzonowe (molares)    przez M

Poza temi głoskami umieszczamy liczbę wskazanych przez nie zębów. Ponieważ u zwie-