94292901

FIZYOLOG1A PRZEWODU POKARMOWEGO 313

całe, bądź część tylko, umieszcza się w ciepłym płynie Ringera, do którego doprowadza się ciągle tlen. Odcinki jelita lub wycięte z niego paski łączy się z odpowiednim myografem, który zapisuje ruchy wywołane skurczem mięśni.

Jeżeli otworzywszy jamę brzuszną u zwierzęcia, odsłonimy jelito, zauważymy, że wykonuje ono mniej lub więcej żywe ruchy. Ruchy te są dwojakiego rodzaju: 1) wahadłowe i 2) robaczkowe czyli perystaltyczne.

Ruchy wahadłowe polegają na przesuwaniu się pętli jelita na boki, a spowodowane są głównie przez kurczenie się i rozkurczanie mięśni podłużnych. Występują one rytmicznie 10 do 12 razy na minutę, i trwają po 5—6 sekund. Ruchy te mają za zadanie dokładne zmieszanie miazgi pokarmowej z sokami trawiącymi, wywołanie lepszego zetknięcia się z każdą partyą błony śluzowej jelita, toteż mają one ogromne znaczenie dla czynności wessania. W danej pętli jelita, którą obserwujemy, widać nieraz, że takie ruchy wahadłowe trwają ¹j₂—1 godziny, aż dopiero nadchodząca fala ruchu robaczkowego przesunie treść do następnego odcinka jelita, gdzie miazga pokarmowa poddana jest takiemu samemu działaniu ruchów wahadłowych i tak ruch ten wciąż postępuje dalej.

Ruchy robaczkowe służą do popychania zawartości jelit ku odcinkom coraz bardziej od żołądka oddalonym. Polegają one na kurczeniu się mięśni okrężnych jelita w ten sposób, że skurcz obejmuje kolejno coraz dalsze odcinki jelita, postępując w postaci fali. Robi to rzeczywiście wrażenie podobne do ruchu glisty, stąd nazwa. Jeżeli jamę brzuszną otworzy się na powietrzu, i nie uchroni się jelit od oziębienia, wtedy ruchy robaczkowe są — wskutek drażnienia — bardzo żywe; przy utrzymaniu otwartej jamy brzusznej w sposób na wstępie opisany w płynie Ringera, są one słabsze, więcej do prawidłowych zbliżone. Postępowanie tego ruchu obserwować łatwo można, jeżeli nacią wszy w jednem miejscu jelito, wsuniemy do światła jego wacik pokryty waseliną. Widzimy wtedy, że bezpośrednio wyżej tego miejsca, gdzie znajduje się kulka z waty, tworzy się pierścieniowate zwężenie, które posuwa się powoli ku dołowi, popychając wacik przed sobą. Szybkość tego ruchu falistego jest rozmaita, zazwyczaj 1 cm. w 1 sek., a może czasem wynosić zaledwie 1 cm. na minutę. Posuwanie się wacika ku dołowi umożliwione i ułatwione jest przez zahamowanie wszelkich ruchów samoistnych jelita na pewnej przestrzeni poniżej wacika tak, że fala