94294801

432 K. PANEK

^meg° gatunku ulegać rozległym wahaniom. Ilość ta może dochodzić u krów do 30 litrów na dobę. u kóz od 0.5 — 1 litra, u kobiet od 1—1.5 litra. O wydajności mleka stanowi w pierwszym rzędzie rasa: bydło nizinne daje przeciętnie większe ilości mleka, niż górskie. Ważne znaczenie posiada także budowa i odżywienie zwierzęcia. Im lepiej rozwinięty gruczoł mleczny, większa sprawność tkanek, im obfitszy dowóz materyałów odżywczych, tern większa wydajność. Są to oczywiście własności indywidualne, na które bezpośrednio nie może wpłynąć ani zmiana żywienia, ani też sposób utrzymania zwierzęcia. Dobre i troskliwe utrzymanie zwierząt przj' uwzględnieniu warunków zdrowotności wpływa tylko pośrednio na wydajność mleka, podnosząc ogólną przemianę materyi i sprawność życiową tkanek. Wydajność mleka w czasie spokoju bywa największą; mierny ruch i praca, nie powodująca zmęczenia, wzmaga zawartość tłuszczu. Leki nie wzmagają wydzielania mleka, jednakże podawanie soli jodowych zmniejsza produkcyę tegoż. Również wysilająca praca i zmęczenie wpływa nader niekorzystkie na wydajność.

Wiek zwierząt posiada decydujący wpływ na wydajność mleka. W czasie trwania wzrostu i rozwoju zwierzęcia sprawność gruczołu mlecznego jest znacznie mniejsza, aniżeli w okresie dojrzałości. Ilość przebytych porodów wzmaga stopniowo wydajność mleka do pewnej granicy. U krów n. p ilość i dobroć mleka ; dochodzi zazwyczaj do szczytu w czasie piątej laktacyi, utrzymuje się czas jakiś na tej wysokości, a później stale się obniża tak pod | względem ilości, jak i zawartości tłuszczu. U kobiet najwyższą l zawartość składników stałych w mleku spotyka się w 22 roku i życia (13%), najmniejszą w 40 (10.5%).

Okres wydzielania mleka t. j. laktacya trwa u krów przeciętnie 300 dni, niekiedy znacznie dłużej. Począwszy od porodu I wydajność mleka wzrasta, dochodzi do szczytu po upływie 2 mie- ' sięcy, poczem znów powolnie opada aż do zupełnego zaniku. Okres , laktacyi u człowieka bywa również indywidualnie różny. Wynosi S przeciętnie 6—12 miesięcy, ale może trwać i do 2 lat.    '<

Siara ,,culostnmi, jestto wydzielina gruczołu mlecznego, pojawiająca się w pierwszych dniach po porodzie. Jest cieczą żółtawą, nieprzeźroczystą, oddziaływania słabo kwaśnego, rzadziej zasadowego, woni swoistej, smaku słonawego. Ciężar gat. wynosi 1.046— 1.080 przy 15° C, obniżenie punktu zamarzania A = —0.56° do