478
478
Fig. 261.
nemi chyżościami bieg swój w.krysztale odbywają, bo gdyby w nim od a do b tylko jeden promień biegł z niezmienną, chyżością, musiałby on w jakimś jednym kierunku z niego występować. Promień tedy bo', doznający przy wyjściu z kryształu większego odchylenia, przesyła drgania eteryczne w kierunku ab z mniejszą chyżością, niż ten drugi promień, który idąc przez kryształ w tym samym kierunku ab, występuje z niego w kierunku bo. Dla oznaczenia chyżości obu tych promieni w szpacie islandzkim potrzeba znać ich skaź-mki załamania. Dochodzi się. ich wartości za pomocą pryzmy trójściennej z tego kryształu, dającej dwa oddzielne widma tęczowe.. Prawa podwójnego załamania w spacie islandzkim oznaczył już Pluyghens z taką dokładnością, iż nawet fizykom, jak YYollaston, Malus, Biot i Fresnel, którzy tę część Optyki wielu nowemi odkryciami wzbogacili, z całym zasobem postępów nauki tylkomale drobnostki sprostować pozostało. Prawa te są:
1) Promień światła, prostopadły do naturalnej ściany kryształu, dwoi się w nim zaraz przy wstępie, dając dwie oddzielne wiązki światła, z których jedna według praw pojedynczego załamania (§ 53) przechodzi przezeń nie załamawszy się, t. j. bez zmiany pierwotnego kierunku; druga zaś doznaje nadzwyczajnego załamania, odchylając się o 6° 12' 38" ku ostremu węgłowi romboedru; lecz obie w takim razie pozostają na płaszczyźnie, równoodległej do głównego przecięcia. Promień pierwszej wiązki zowie się promieniem zwyczajnym, drugiej zaś nadzwyczaj- ■ nym. Obrazy, odpowiednie tym promieniom odmiennym, odznaczamy również nazwą obrazu zwyczajnego i nadzwyczajnego.
2) Przy ukośnem padaniu promienia należy rozróżnić, czy płaszczyzna padania jest równoodległą do głównego przecięcia, czy nie. W obu przypadkach promień ten rozpada się w krysztale na dwie wiązki, jednę załamującą się według praw zwyczajnych, a drugą ulegającą innym nadzwyczajnym prawom załamania. W pierwszym jednak obie wiązki pozostają na płaszczyźnie padania i tylko skaźnik załamania nadzwyczajnego zmienia się z kątem padania; w drugim przeciwnie, nietylko skaźnik ten okazuje się zmiennym, ale wiązka nadzwyczajna występuj0
\