Magazyn6
7401

66

AKCYJNE PRAWO

tego pragnął Petrażycki w pracy „Aktienwesen", 1905 r.), nie jest podmiotowym majątkiem celowym (Zweckvermó-gen), ani fundacją; jest korporacją prywatną, powstałą na gruncie umowy założycieli i służy gospodarczym celom swych członków. Choć jest zrzeszeniem osób, sp. akc. powstaje na zasadzie zebranego (raczej objętego) kapitału; objęcie kapitału przez akcjonarjuszów powinno nastąpić przy powstaniu spółki przed jej zarejestrowaniem. Z tego względu można nazwać sp. akc. zrzeszeniem realnem (Realassoziation), co nie jest sprzeczne z istotą osoby prawnej, gdyż kapitał posiadają również fundacje. Kapitał spółki jest, rzecz biorąc gospodarczo, kapitałem jej członków; stąd wypływają skutki, które, choć obce konstrukcji osoby prawnej, nie stoją z nią w sprzeczności. Majątek rozwiązanej spółki przypada jej członkom, po zaspokojeniu długów; nie staje się on „bonum vacans“, jak u innych osób prawnych. Prawo akcjonarjusza do tego majątku należy do tych praw, których wbrew swej woli pozbawiony być nie może. Jednak podczas trwania spółki majątek jej nie należy do akcjonarjuszów, a właścicielem jest osoba prawna. Prócz prawa do majątku (do t. zw. kwoty likwida-cyjnej) służy akcjonarjuszom prawo do zysku, czyli dywidendy; pod tym względem sp. akc. zbliża się do innych osób prawnych, jednak prawo do zysku występuje w tej spółce intensywniej, niż u innych osób prawnych; stąd wynika, iż sp. akc. nie ma celów lub interesów samodzielnych, odmiennych od celów lub interesów jej członków. Prawo do zysku wypływa z prawa do udziału w majątku i na tern polega różnica między sp. akc. a fundacją, gdzie osoba prawna i beneficiat ostro się sobie przeciwstawiają. Prawo do dywidendy jest konsekwencją udziału w spółce i nie jest odrębnem roszczeniem do spółki; naruszenie tego prawa nie stwarza zobowiązania z tytułu długu, lecz rodzi prawo do unieważnienia uchwały, wydanej z pogwałceniem prawa akcjonarjusza; dopiero z chwilą ustalenia wysokości dywidendy akcjonarjusz wchodzi w prawa wierzyciela; przed tym czasem nie należy utożsamiać akcjonarjusza z wierzycielem, brak mu bowiem tych praw obligatoryjnych, które są podstawą praw wierzyciela.

Jako osoba prawna sp. akc. jest podmiotem praw i obowiązków. Zdolność spółki występuje przeważnie na gruncie prawa prywatnego. Poza prawami czysto mająt-kowemi, posiada spółka prawo do firmy, do znaku, do wynalazków, do pieczęci, prawo autorskie i t. p. Praw osób fizycznych sp. akc., oczywiście, nie posiada, może wszakże być spadkobiercą, wykonawcą testamentowym, pełnomocnikiem. Może być spól-nikiem innej spółki, prócz spółki jawnej (przeważający pogląd doktryny).

V 3. Utworzenie spółki, założyciele, statut. Dla utworzenia spółki akcyjnej potrzebne jest zgodne połączenie się przynajmniej trzech osób, które muszą wyrazić zgodę na zawiązanie spółki i na treść statutu. Osoby, które podpisują statut, nazywa prawo założycielami spółki. Jeżeli spółkę zakłada państwo lub związek samorządowy, może być mniej, niż trzech założycieli. Statut sporządza się w osobnym akcie notarjal-nym, który podpisują założyciele.

Statut powinien zawierać dane, dotyczące firmy i siedziby spółki i przedmiotu przedsiębiorstwa; czas trwania spółki, jeśli jest ograniczony; wysokość kapitału zakładowego (akcyjnego), sposobu jego zebrania, nominalną wartość i ilość akcyj, ze wskazaniem, czy akcje są imienne, czy na okaziciela; ilość akcyj poszczególnych rodzajów i przywiązane do nich uprawnienia; imiona i nazwiska (firmę) i adres (siedzibę) założycieli i organizację władz spółki. Ponadto, pod rygorem bezskuteczności wobec spółki, należy pomieścić postanowienia, dotyczące ilości i rodzajów tytułów uczestnictwa w dochodach lub podziale majątku spółki oraz praw, do nich przywiązanych, obowiązku powtarzających się świadczeń niepieniężnych oraz warunków i sposobu umorzenia akcyj; te wszystkie postanowienia muszą być zawarte w statucie, o ile spółka pragnie z nich korzystać.

4. System koncesyjny i meldunkowy. Polskie prawo akcyjne z r. 1928 zniosło system koncesyjny, który obowiązywał w dzielnicach po-rosyjskiej i po-austrjac-kiej, a polegał na obowiązkowem zatwierdzaniu statutu przez Ministrów Skarbu oraz Przemysłu i Handlu przed zarejestrowaniem spółki. Na zasadzie prawa z 1928 r. i nowego Kod. Handl. spółki akcyjne powstają w drodze wpisania do rejestru handlo-