Magazyn6
3901

331

BANKI

wspólnej sprzedaży listów zastawnych, założono w roku 1873 Zen trał-Landschaft fiir die Preussischen Staaten.

Starsze Ziemstwa ograniczały się do udzielania pożyczek tylko dobrom szlacheckim i rycerskim i dopiero w związku z uwłaszczeniem chłopów ograniczenia te częściowo odpadły; częściowo zaś zapotrzebowanie kredytu ze strony drobnych właścicieli pokrywane było przez specjalnie w tym celu stworzone Ziemstwa lub odrębne oddziały już istniejących ziemstw, jednak w ograniczonym zakresie. Tak np. powstał w roku 1839 odrębny „oddział** Ziemstwa Śląskiego, t. zw. „Kreditwerk fur die Eigentiimer rustikaler Besitzun-gen“, w którym nie istniała solidarna odpowiedzialność zaciągających pożyczki rolników; listy zastawne tej instytucji zabezpieczone były odnośnemi hipotekami i dodatkową gwarancją Ziemstwa Śląskiego. W Ziemstwach, zakładanych w późniejszym czasie, zwłaszcza w krajach o przewadze gospodarstw chłopskich, żadne ograniczenia o podobnym charakterze nie istniały.

b)    Orgnaizacja Ziemstw. Statuty Ziemstw, mające moc ustawy, nadawały im albo charakter stanowego związku przymusowego, do którego należały wszystkie dobra szlacheckie danego okręgu (stary typ ziemstw), albo też związku dobrowolnego, do którego należeć musieli tylko ci ziemianie, którzy pragnęli zaciągnąć pożyczkę. Znany jest również typ pośredni, do którego z ustawy należały dobra szlacheckie, dobrowolnymi członkami zaś byli rolnicy, zaciągający pożyczkę aż do jej spłacenia.

Kierownictwo Ziemstwa spoczywało w rękach naczelnej dyrekcji Ziemstwa, mającej charakter władzy publicznej, której pomagały komisje i wydziały. Ostateczne decyzje zapadały na walnych zebraniach, w których brali udział ustawowi członkowie, jak i członkowie z tytułu pożyczek.

c)    1 echnika kredytowa w Ziemstwach. Kapitał, potrzebny do udzielania pożyczek, uzyskuje Ziemstwo ze sprzedaży emitowanych przez siebie listów zastawnych. Dawniejszy typ listu zastawnego był papierem okazicielskim, jednak wystawionym w formie sądowej, wykazującej bezpośredni związek listu z indywidualną hipoteką konkretnego majątku. Nowy — dotychczas utrzymany — typ listów zastawnych jest nadal papierem na okaziciela, przedstawia on jednak bezpośrednie zobowiązanie ziemstwa, zabezpieczone całym majątkiem ziemstwa, jakoteż wszystkiemi posiadanemi przez ziemstwo hipotekami (wspólna masa zabezpieczeń). Zwyczajnie istnieje poza tern dodatkowe zabezpieczenie w postaci gwarancji specjalnej członków ziemstwa. Stosunek gwarancyjny jest bardzo różnorodny. Majątki, należące z ustawy do ziemstwa, odpowiadają solidarnie, niezależnie od zadłużenia; majątki, fakultatywnie należące do ziemstwa, ponoszą odpowiedzialność z tytułu gwarancji, o ile są zadłużone, albo bez ograniczeń, albo w pewnej proporcji do zadłużenia. Stosunek gwarancyjny komplikuje się poza tem niejednokrotnie przez różnice, zachodzące w zabezpieczeniu poszczególnych emisyj (seryj) listów zastawnych. Gwarancja generalna odpada np. odnośnie do listów zastawnych, pochodzących z pożyczek, przekraczających 50% wartości szacunkowej majątku.

Szacunek majątku, stanowiący podstawę wymiaru pożyczki, odbywa się w różnoraki sposób. Przy mniejszych objektach wartość ustala się, mnożąc 15—²5 razy podatek gruntowy, dla większych ustala się ściśle wartość dochodową majątku, uwzględniając opracowane w szczegółowych tablicach, miarodajnych dla poszczególnych dzielnic, okoliczności, wpływające na rzeczywistą wartość objektu. Pożyczka nie może przekraczać */_a do ^a/« wartości szacunkowej objektu, przyczem zaznaczyć należy, iż normy te ulegały wielokrotnym zmianom.

Udzielone pożyczki ulegają spłacie ratalnej zazwyczaj w wysokości    rocznie.

Spłata całkowita lub częściowa pożyczki jest dopuszczalna bez ograniczeń w listach zastawnych tego samego typu, w którym pożyczka została udzielona. Spłata gotówką nastąpić może tylko po upływie pewnego okresu od wypowiedzenia: okres taki rezerwuje sobie Ziemstwo na wycofanie odpowiednich listów z obiegu, czy to drogą skupu czy też wypowiedzenia kapitału posiadaczowi listu. Natomiast Ziemstwo może domagać się spłaty przedterminowej pożyczki tylko w wyjątkowych wypadkach dla zabezpieczenia swej wierzytelności. W tym celu przysługuje Ziemstwu prawo sprzedaży majątku z licytacji.

Koszty pożyczek Ziemstw składają się z oprocentowania pożyczki, z raty, przeznaczonej na spłatę kapitału pożyczki i z dodatku administracyjnego. Wypłata pożyczek następowała dawniej zazwyczaj w li-