Magazyn6
6801

560

BUDŻET

zacja budżetu traci swą doniosłość praktyczną, a budżet nie może spełnić tej funkcji prawno-politycznej, o której była już mowa poprzednio.

5. Przygotowanie budżetu. Prace nad budżetem dzielą się na prace w łonie Rządu i na prace w Izbach Ustawodawczych. Według art. 31 ust. 1 i art. 46 ust. 1 Konstytucji do prerogatyw Sejmu i Senatu należy ustalenie budżetu; według zaś art. 58 ust. 2 Konstytucji Rząd składa Sejmowi na sesji projekt budżetu nie później niż na cztery miesiące przed rozpoczęciem roku budżetowego. Do Rządu należy zatem przygotowanie projektu budżetu, czyli opracowanie preliminarza budżetowego, który następnie, podobnie jak projekt każdej ustawy, stanowi podstawę obrad i uchwał Izb Ustawodawczych. Odmiennie jednak, jak przy projektach innych ustaw, projekt budżetu może być przedstawiony Izbom tylko przez Rząd, nie może natomiast wyjść z Sejmu. Wynika to z wyraźnego przepisu art. 50 ust. 2 Konstytucji, który postanawia, że inicjatywa ustawodawcza w sprawach budżetu należy wyłącznie do Rządu. W pracach Rządu nad preliminarzem budżetowym główną rolę odgrywa z natury rzeczy Minister Skarbu, jako ten, do którego należy zarząd skarbowością Państwa i kierownictwo jego polityką finansową. Od niego wychodzi inicjatywa przy opracowywaniu preliminarza i on nadaje kierunek tym pracom. Wobec braku u nas sko-dyfikowanego prawa budżetowego, nie jest on — poza nielicznemi wyjątkami — krępowany przepisami 00 do formy i treści preliminarza, on więc decyduje faktycznie o tem, jaka ma być jego forma i treść, on ustala porządek prac, on wreszcie wywiera w zasadzie decydujący wpływ na cyfry preliminarza.

Minister Skarbu podaje wszystkim władzom centralnym wytyczne w sprawie opracowania preliminarza w nocie budżetowej, która zawiera dane co do struktury preliminarza, informuje o zmianach, jakie mają być do niego wprowadzone w porównaniu z latami poprzedniemi, podaje normy i ceny jednostkowe, według których mają być obliczone wydatki typowe, określa kursy walut zagranicznych i t. p. W nocie tej Minister Skarbu, opierając się na przewidywaniach co do dochodów, zakreśla zwykle również, w jakich kwotach w porównaniu z budżetem poprzednim mają się zamykać cyfry wydatków. Wnioski, nadesłane Ministerstwu Skarbu przez władze centralne, poparte obliczeniami i wyjaśnieniami, stanowią materjał, na podstawie którego Ministerstwo Skarbu opracowuje preliminarz budżetowy. Przedtem atoli nastąpić musi uzgodnienie żądań władz centralnych z postulatami, wysuniętemi przez Ministerstwo Skarbu, podyktowanemi względami na równowagę budżetową. Uzgodnienie to przeprowadza się w drodze ustnych rokowań między przedstawicielami Departamentu Budżetowego Ministerstwa Skarbu a przedstawicielami' zainteresowanych Ministerstw względnie władz centralnych. Kwestje, nie-uzgodnione w drodze takich rokowań, uzgadniają Ministrowie sami lub przy współudziale Prezesa Rady Ministrów. Daleko idące uprawnienia dla Ministra Skarbu przewidziane są w ustawie z 17 grudnia 1921 r., Dz. U. poz. 741. Przewiduje ona, wśród innych uprawnień, także prawo veta, stanowiąc, że uchwały Rady Ministrów, powodujące wydatki ze Skarbu Państwa, mogą zapadać tylko za zgodą Ministra Skarbu. Słusznie atoli w literaturze skarbowej podnoszono, że doniosłości praktycznej tego uprawnienia nie należy przeceniać, albowiem wszystkie ważniejsze zagadnienia z dziedziny polityki budżetowej wchodzą z natury rzeczy w skład programu całego Rządu, wobec tego rozbieżność w tych kwestjach w łonie Rządu, a w ślad za tem możliwość zmajoryzowania Ministra Skarbu jest wyłączona. To też od czasu ustąpienia ministra Michalskiego, któremu powyższa ustawa zawdzięcza swe powstanie, nie są znane wypadki, by któryś z Ministrów Skarbu, nawet w czasach przełomowych dla skarbowości Państwa, realizował uprawnienie, wynikające z powyższej ustawy.

Po uchwaleniu całego preliminarza przez Radę Ministrów zostaje on wniesiony w formie drukowanego elaboratu do Sejmu. Wspomniano już wyżej, że złożenie preliminarza budżetowego Sejmowi winno nastąpić nie później niż na cztery miesiące przed rozpoczęciem roku budżetowego, gdy zaś rok budżetowy rozpoczyna się u nas 1 kwietnia, przeto wniesienie preliminarza do Sejmu winno nastąpić najpóźniej w ostatnim dniu listopada poprzedniego roku kalendarzowego. Procedura traktowania preliminarza budżetowego w Izbach Ustawodawczych jest taka sama, jak projektów innych ustaw. Po odbyciu więc