Magazyn6
2901

CŁA

721

gowe urzędy przywozu i wywozu, czynne w tych gałęziach gospodarstwa, w których nie utworzono Izb Przywozu i Wywozu. Ustawa określa organizację tych instytucyj, ustanawiając jednocześnie zakres ich działania. Ciekawszym jest fakt, iż ustawa ta poświęca więcej uwagi wywozowi, aniżeli przywozowi. Warunki wywozu zostały stosunkowo szczegółowo unormowane. W szczególności warunki te dotyczą cen towarów wywożonych, które powinny być zbliżone do bieżących cen na rynku odbiorczym, po potrąceniu kosztów wywozu i sprzedaży, obowiązku sprzedaży za oznaczoną walutę, która wpływała do Skarbu Państwa, eksporter zaś otrzymywał równowartość w walucie polskiej.

Minister Skarbu w porozumieniu z Ministrem Przemysłu i Handlu mógł ustanawiać specjalne opłaty wywozowe, obliczane od zysku w zależności od konjunktury w kraju i zagranicą. Niektóre towary, wytwarzane całkowicie, względnie w dużym stopniu z materjałów zagranicznych, mogły być zwolnione od wspomnianej opłaty wywozowej. Gdyby zwolnienie od opłat wywozowych okazało się niedostateczne, wówczas Minister Skarbu w porozumieniu z Ministrem Przemysłu i Handlu może ustalić premje wywozowe.

Naruszenia postanowień tejże ustawy podlegały specialnym karom majątkowym.

Okres pierwszy, w którym przywóz i wywóz podlegał ścisłej reglamentacji na zasadzie dekretu z dnia 7 lutego 1919 r., a następnie na zasadzie ustawy z dnia 19 lipca 1920 r. trwał do chwili wejścia w życie ustawy z dnia 31 lipca 1924 ^r- o uregulowaniu stosunków celnych, która znosi ustawę z dnia 19 lipca 1920 r. o obrocie towarowym z zagranicą.

Ustawa ta upoważnia m. in. Radę Ministrów do czasu ustalenia się stosunków gospodarczych, do ustanawiania drogą tymczasowych rozporządzeń zakazów przywozu, wywozu i przewozu z możnością zezwalania w drodze wyjątku na przywóz, wywóz i przewóz towarów zakazanych, do nakładania opłat wywozowych. Upoważnienie to zawierało pen ne ograniczenia w odniesieniu do zakazów wywozu, a mianowicie zakaz wywozu mógł być ustanowiony tylko na surowce.

Na podstawie tego upoważnienia Rada Ministrów rozporządzeniem z dnia 19 sierpnia 1924 r. wprowadziła zakaz przywozu tylko 8 zbytkownych towarów. Z tą chwilą system reglamentacji przywozu przestaje być stosowany, a kwestja ochrony produkcji krajowej oraz kwestja utrzymania równowagi bilansu handlowego staje się przedmiotem polityki celnej, której instrumentem są cła. Okres ten, w którym handel zagraniczny, poza nielicznemi tylko wyjątkami, nie podlegał reglamentacji me potrwał długo. Nieprzewidziane wypadki gospodarcze, t. j. wojna celna z Niemcami, a następnie załamanie się w roku 1925 waluty polskiej i wybitnie ujemny w tym czasie bilans handlowy, zmusiły do powrotu na drogę reglamentacji obrotu zagranicznego.

Początek do tego dał zatarg celny z Niemcami.

Konwencja Górnośląska (Genewska) nałożyła na Niemcy obowiązek wpuszczania bez cła w ciągu 3 lat naturalnych produktów i wyrobów, wytworzonych na obszarze polskiego Górnego Śląska. Obowiązek ten nałożono na Niemcy, opierając się na postanowieniach art. 268 Traktatu Wersal skiego, który nosił charakter odszkodowania za szkody, wyrządzone przez Niemcy Polsce, Francji i Belgji. W okresie powyższym Niemcy przez daleko idące inwestycje podniosły u siebie produkcję węgla do tego stopnia, że była w stanie nietylko zaspokoić zapotrzebowanie wewnętrzne, ale nadto dawać nadwyżkę na wywóz węgla. Niemcy, korzystając z upływu okresu 3-letniego, zabroniły przywozu z Polski w^ręgla. Zarządzenie to, które wywołało głębokie przesilenie produkcji polskiego Górnego Śląska w latach 1925—1926. wywołało ze strony Polski represyjne zarządzenie, polegające na zakazie przywozu z Niemiec pewnych towarów (rozp. Rady Ministrów z dnia 17 czerwca 1925 r.); zarządzenie to obowiązywać miało w okresie 3-ch miesięcznym. Niemcy odpowiedziały na to zarządzenie nałożeniem wysokich ceł oraz ustanowieniem zakazu przywozu na szereg polskich towarów. Zkolei Rząd Polski odpowiedział nową listą towaiów zakazanych z Niemiec (rozp. Rady Ministrów z dnia 11 lipca 1925 r.), która miała obowiązywać w ciągu 3 miesięcy. W tym samym czasie załamanie się złotego oraz wybitnie ujemny bilans handlowy zmusiły do objęcia reglamentacją nietylko obrotu z Niemcami, ale także obrotu towarowego z innemi par. stwami, wskutek czego zakazy, pierwotnie

46

Encyklopedja nauk politycznych.