Magazyn69201

288

KOMUNIKACJA

kontrolę jadących w tranzycie uprzywilejowanym. W obu wypadkach Niemcy mogą się zwrócić do sądu rozjemczego.

Jeżeli chodzi o komunikacje państwa wojującego przez kraj neutralny, to obowiązują tutaj zasady ogólne prawa międzynarodowego; zostały one sformułowane także w V konwencji haskiej z r. 1907 (o prawach i obowiązkach mocarstw i osób neutralnych w wojnie lądowej, art. 2, 3, 5, 7, 8, 9, 19) i w konwencji XIII (o neutralności w wojnie morskiej). Interpretacja wszakże i stosowanie tych postanowień wywoływały nieraz poważne trudności.

Literatura: Dupuis Ch.: Liberii des voies de communication et rślationB intemationales. „Recueil des Cours de la Haye". 1924. — Homtie J.: Examen de quelques rłgles de droit inter-national dans le domaine des Communications et du transit. „Recueil des Cours de la Haye1922.— Leener O. d« Rigles gćnirales du droit des Communications intemationales. „Recueil des Cours de la Haye”. 1986. —* Neutneyer Kark Intematio-nales Ver%oaltungsrecht. III Band, I Abt. Mdnchm 1926. — VimBcher Ch. de: Le droit intemational des Communications. Gand-Paris 1923.

Bohdan Winiarski.

C. GOSPODARCZE ZNACZENIE KOMUNIKACJI.

i. Uwagi wstępne. 2. Okres pierwotnych środków komunikacyjnych. 3. Żegluga dalekomorska. 4. Koleje. 5. Nowoczesne stosunki komunikacyjne. 6. Nowoczesna żegluga morska. 7. Samochód i samolot. 8. Pośrednictwo przy usługach komunikacyjnych. 9. Uwagi końcowe.

1. Uwagi wstępne. Przez komunikację w ekonomicznem znaczeniu tego słowa rozumiemy przenoszenie z miejsca na miejsce osób, towarów i wiadomości. W niektórych językach, zwłaszcza francuskim, przeprowadza się rozróżnienie pomiędzy pojęciem przewozów (transports), odnoszącem się do przenoszenia z miejsca na miejsce osób i towarów i pojęciem komunikacji (Communications), które obejmuje przenoszenie wiadomości.

Pojęciem węższem, ale bardziej sprecyzo-wanem jest pojęcie usługi komunikacyjnej. Przenoszenie bowiem z miejsca na miejsce daje zawsze w rezultacie swym drobne lub wielkie skutki gospodarcze, jednakże sposoby i cele tego przenoszenia mogą nie mieć nic wspólnego ze świadomemi czynnościami gospodarczemi. Przeciwnie — usługa komunikacyjna jest zawsze związana ze świado-mem działaniem jej podmiotu t. j. przewożącego (alias przewoźnika), działającego jako przedsiębiorca. Korzystanie z usługi komunikacyjnej ze strony jej użytkownika (t. j. przewożonego albo nadawcy towaru lub wiadomości) jest również świadomą czynnością gospodarczą, mającą na celu osiągnięcie rozmaitych, ale zawsze zamierzonych skutków gospodarczych, jak zawarcie transakcji handlowej, jej wykonanie przez dostawę towaru, dostarczenie towaru na właściwy rynek etc. Korzystanie z usług komunikacyjnych może jednak, w odróżnieniu od wykonywania tych usług, mieć na celu czynności niegospodarcze jak np. turystykę, podróż naukową, przesłanie upominku i t. d.

Istota znaczenia ekonomicznego komunikacji polega w stosunku do towarów na przeniesieniu ich z miejsca produkcji do miejsca spożycia, przyczem oczywiście w działaniu tern istnieć mogą i przeważnie istnieją etapy pośrednie, jak dostawa na rynek rozdzielczy (dystrybucyjny) i dostawa do miejsca dalszego przerobu. Przeniesienie towaru z miejsca na miejsce następuje tylko wtedy, kiedy czynność ta się opłaca lub zachodzi przypuszczenie, że może się opłacić, co wreszcie doprowadza nas do podstawowego zjawiska popytu, podaży i ceny.

W stosunku do osób i wiadomości przenoszenie z miejsca na miejsce nie może być dostatecznie prosto zanalizowane; ogólnie zato stwierdzić można, że porozumiewanie się ludzi jest niezbędnym czynnikiem obrotu ekonomicznego, a szybkość i sprawność tego obrotu jest w wielkiej mierze uzależniona od działania komunikacji.

Z powyższego wynika olbrzymie znaczenie komunikacji dla postępu gospodarczego. Zależność tego postępu od udoskonalania komunikacji i jej środków jest odwracalna; w miarę rozszerzania się obrotu ekonomicznego stawiane są coraz nowe wymagania technice komunikacji i odwrotnie — udoskonalanie środków przewozowych i organizacji komunikacji stwarza nowe potrzeby i ułatwia ich zaspokojenie.

Czynności komunikacyjne z istoty swej należą zatem do najbardziej podstawowych czynności gospodarczych i nie można wyobrazić sobie nawet najbardziej hipotetycznego, prymitywnego gospodarowania bez ich udziału.

Komunikacja, w niemniejszym stopniu niż wytwórczość, związana jest ze zjawiskami z zakresu techniki, a bodaj nawet najbardziej ze wszystkich czynności gospodarczych jest zależna od postępu techniki.