Magazyn60001

X

X

996

MORZE

Ograniczenia, w interesie ogólnym, wyłączności policji i jurysdykcji państwa nad swemi statkami i możność kontroli przez statki obce opierać się muszą na zobowiązaniu międzynarodowem, przyjętem w formie konwencji. W chwili obecnej są one bardzo nieliczne; istnieje tylko kilka takich tekstów wielostronnych, jako to: a) konwencja w sprawie niewolnictwa z dn. 25. IX. 1926 r. (Dz. U. R. P. z 1931 r., Nr. 4, poz. 2i, jeżeli chodzi o prawo morza -— postanowienia programowe); b) konwencje dotyczące handlu broni i amunicji z dn. 10. IX. 1919 r. i z dn. 17. VI. 1925 r. (konwencje a) i b), które, również jak poprzednie, przewidywały pewne strefy morskie, podlegające specjalnej kontroli, w życie nie weszły); c) konwencja o ochronie kabli podmorskich z dn. 14. III. 1884 r., z dn. 1. XII. 1886 r. i z dn. 7. VII. 1887 r. — zawiera pewne możliwości przeprowadzenia badań przyczyny uszkodzenia kablu nawet na statku innego państwa. Konwencja obowiązuje w Polsce (Dz. U. R. P. z 1935 r., Nr. 17, poz. 97). Poza tern zasady tychże konwencyj odnajdziemy w porozumieniach, dotyczących bogactw naturalnych morza.

5. Ochrona bogactw morskich. Zagadnienie morza interesujące jest prawnie nietylko z punktu widzenia nawigacji i środków jej służących, ale wymaga rozpatrzenia i z punktu widzenia bogactw morskich. A zatem najpierw w zakresie rybołówstwa (w szerokiem znaczeniu tego słowa, bo chodzi tu nietylko o ryby, ale wogóle o faunę morską). — Skoro pełne morze jest wolne i dostępne dla wszystkich, również i rybołówstwo na niem dozwolone jest wszystkim narodom. Kontrola nad statkami ry-backiemi należy, w myśl przedstawionych już wyżej zasad prawnych, do władz ojczystych statków. Jednakowoż są zagadnienia ochrony pewnych rodzajów stworzeń morskich, interesujące wszystkich, jest dalej interes ogólny co do studjów nad fauną i florą morza.

Zagadnienie ochrony pewnych rodzajów stworzeń morskich spowodowało zawieranie umów międzynarodowych dwustronnych i wielostronnych, które jako środek ochrony wprowadzają kontrolę statków rybackich przez okręty wojenne wszystkich państw, uczestników takiej konwencji. Co do morza Północnego istnieje np. takie porozumienie między Francją i Anglją z dn. 24. V. i 23. VI. 1843 r., oraz konwencja wielostronna haska z dn. 6. V. 1882 r., i dalsze dwustronne w jej rozwinięciu. Zasadą tych porozumień jest, że kontrola wykroczeń przeciwko nim należeć może do okrętów kontrolujących któregokolwiek państwa układającego się, ale ukaranie winnych może nastąpić tylko przez władze państwa ojczystego, czyli niejakie rozszerzenie kontroli, figurującej w konwencji o ochronie kabli podmorskich. Dalszym aktem stojącym w związku z kontrolą rybołówstwa jest konwencja wielostronna haska z dn. 16. XI. 1887 r., dotycząca ścigania t. zw. bump boats, szynków pływających. Zasada kontroli jest podobna jak w wyżej powołanych porozumieniach międzynarodowych. Istnieją dalej porozumienia międzynarodowe co do ochrony pewnych rodzajów zwierząt morskich, podobnie jak to ma miejsce w wewnętrznem prawie łowieckiem; wobec tego, że chodzi

0    pełne morze, potrzebne tu jest porozumienie międzynarodowe. Najważniejsze dotyczą połowu fok, przyczem oddzielne porozumienie międzynarodowe (traktat między Stanami Zjednoczonemi Ameryki, Rosją, Anglją i Japonją z dn. 7. VII. 1911 r.) normuje tę kwestję dla Ameryki, a inne, w formie takich samych zarządzeń wewnętrznych, dla Europy. Porozumienia przewidują bądź monopol polowania, bądź ograniczenie stref

1    czasu polowania. Na Bałtyku zawarta została między Polską, Gdańskiem, Szwecją, Niemcami i Danją dn. 17. XII. 1929 r. w Berlinie konwencja co do połowu ryb płaskich na Bałtyku. Konwencja ta wprowadza czas ochronny, strefy połowu i t. p. dla niektórych rodzajów ryb (Dz. U. R. P. z 1931 r., Nr. 30, poz. 207)- Kwestja ochrony wielorybów, którą zajmowała się Liga Narodów w r. 1930/1931, doprowadzona została do obowiązującej i w Polsce konwencji genewskiej z dn. 24. IX. 1931 r. (Dz. U. R. P. z 1935 ^r-> ^Nr- 14. poz. 75)-W sferze projektów pozostaje kwestja walki z zanieczyszczaniem morza ropą naftową, co może stanowić niebezpieczeństwo dla zwierząt morskich.

O ile chodzi o wielkie instytucje naukowo-praktyczne, poświęcające się studjom nad badaniem bogactwa mórz, Polska interesuje się niemi także i należy do Rady Międzynarodowej dla badań morza w Kopenhadze, założonej w r. 1901 (przystąpienie z dn.

<