Magazyn6I601

478

POLSKA

drogi do zawarcia pokoju odrębnego z Rosją, nadto w kołach rządzących niemieckich istniały na sprawę polską poglądy sprzeczne, które trudno było uzgodnić. W drugiej połowie 1915 i w pierwszej 1916 rozważano projekt aneksji przez Niemcy części Królestwa z jednoczesnem wysiedleniem ludności polskiej tak, aby otrzymać samą ziemię bez mieszkańców, dalej projekt przyłączenia Królestwa lub większej jego części do Rzeszy, jako Reichsland, pozostający pod osobnym zarządem podobnie jak Alzacja i Lotaryngja. Rozwiązanie austro-polskie t. zn. połączenie Królestwa i Galicji pod berłem cesarza austrjackiego nie było poważnie brane w rachubę z powodu coraz bardziej uwidoczniającej się zależności Au-strji od Niemiec, a także z powodu zupełnego braku po stronie austrjackiej programu w sprawach polskich. Fakt, że wojna się przedłużała stając się coraz wyraźniej wojną o przetrzymanie, zmuszał Niemcy do szukania nowych środków wzmożenia sił. W lutym 1916 władze okupacyjne dokonały obliczeń ludności męskiej w Królestwie; na podstawie uzyskanych tym sposobem danych stwierdzono, że ziemie zaboru rosyjskiego posiadały 1 045 000 mężczyzn, zdolnych do służby wojskowej. Boje toczone przez legjony wykazały wysoką wartość żołnierza polskiego. Stąd też myśl wystawienia silnej armji polskiej, któraby wzięła na siebie ciężar wojny z Rosją i pozwoliła przewieźć do Francji większą część wojsk niemieckich, walczących na froncie wschodnim, zyskiwała coraz więcej zwolenników. W lecie 1916 poparł ją nawet zażarty wróg Polski generał Ludendorff. 18. X. 1916 na niemiecko-austrjackiej konferencji w kwaterze głównej niemieckiej w Pszczynie postanowiono ogłosić niepodległość Królestwa Polskiego, uważano bowiem, że bez takiego aktu zaciąg do wojska będzie niemożliwy. Proklamowanie niepodległości Polski nastąpiło 5. XI. 1916 w formie manifestu cesarzy Austrji i Niemiec, zredagowanego umyślnie niejasno i nie mówiącego nic o granicach nowego państwa. 9. XI. obaj generał-gubernatorowie, niemiecki w Warszawie generał Beseler i austrjacki w Lublinie generał Kuk, wydali odezwę, wzywającą Polaków do zaciągania się do wojska polskiego. Odezwa wywołała w społeczeństwie wrażenie bardzo przykre, a rozpoczęty werbunek nie dał prawie żadnych rezultatów. Józef Piłsudski wystosował 6. XI. list do rektora Brudzińskiego wyrażając pogląd, że szafarzem krwi żołnierza polskiego może być tylko rząd polski i, że w konsekwencji najpierw powstać musi rząd, a dopiero wtedy tworzyć można wojsko. Podobnie myślało całe społeczeństwo. Zrozumieli to rychło Niemcy i postanowili dać Polsce su-rogat rządu. 12. XI. Beseler wydał z własnej inicjatywy dekret zapowiadający utworzenie rady stanu i zwołanie sejmu. 6. XII. wydany został nowy dekret, uzgodniony już przez gabinety berliński i wiedeński, a zapowiadający utworzenie Tymczasowej Rady Stanu, złożonej z 25 członków, mianowanych przez władze okupacyjne. Zarówno charakter jak i zakres działalności Rady nie były jasno określone, miała ona być wobec władz okupacyjnych ciałem opinjodawczem oraz miała współpracować przy tworzeniu instytucyj państwowych i wojska. 31. XII. dokonane zostały nominacje członków Tymczasowej Rady Stanu, 14. I. 1917 nastąpiło uroczyste otwarcie Rady, a 15. I. na inaugu-racyjnem posiedzeniu Rada wybrała Wacława Niemojowskiego swym przewodniczącym z tytułem marszałka koronnego. Utworzono 8 departamentów, odpowiadających ministerstwom i mających przygotować organizację administracji. Do Rady wszedł także Piłsudski i objął stanowisko referenta wojskowego i faktycznego kierownika departamentu wojny przy nominalnem przewodnictwie marszałka koronnego.

Tymczasowa Rada Stanu nie spełniła pokładanych w mej nadziei, nie uzyskała realnego wpływu na administrację i bieg spraw w państwie. Scharakteryzował to Piłsudski w przemówieniu z 1. V. 1917 mówiąc, że Rada powinna była stać się drugim rządem obok władz okupacyjnych (Neben-regierung), a była tylko radą przyboczną (Beirai). Zniechęcenie ogarnęło nietylko społeczeństwo, ale także i wielu członków Rady, którzy zaczęli składać mandaty. 2. VII. zgłosił dymisję Piłsudski. Ostateczny cios zadała Radzie sprawa przysięgi legjonów.

Legjony zostały dekretem cesarza austrjackiego z 20. IX. 1916 przekształcone na Polski Korpus Posiłkowy, a następnie odesłane z frontu do kraju, wreszcie przekazane Tymczasowej Radzie Stanu. Zarazem Niemcy zaczęli tworzyć „Polską Siłę Zbrojną" (Pohiische Wehrmacht), której