Magazyn6601

164

podluź. Jajnik lkomorowy; zalążki liczne około szwów; szyjka króciuchna albo prawie żadna; znamię tępe i 2dzielne. Torebka 1 komorowa, 21usczynowa. Nasiona liczne, drobniuchne, ściśnione, brzegiem często błoniasto obwiedzione.

Gat. 1. G. iólta [G. lutea Lin.]. W. t. 128.— Ziele trwałe. Kłąb często do 2' zapuszczający się, gruby, mięsisty, obły, czaBem odnożysty, zewnątrz żółto-cisawy i pierścionkowato-bliznowany, a wewnątrz żółty. Łodyga 3'i wyższa, pojedyncza, wzniesiona, gruba i dęta. Liście ku wierzchołkowi rao-cno-malejącc, jajowate, 5—7nerwowe i nieco-fałdowate, całkiem nagie, z wiórzchu żywo-zielone, spodem modrawe; odziomkowe do 10" długie a 5" szćrokie, jajowato-elliptyczne, kouczyste, zwężono w szóroki ogonek lecz odosobnione; a górne zrosłe podstawami, wklęsło obćjroujące l^wiaty, prąwie-sercowate i żółtawo-zielone. Kwiaty w wiązkach w kątach liści górnych, tworzą jakby okręgi,— z przysadkami 4ma pod każdą wiązką lancetowatymi i mało co krótszymi od kwiatów; o kielichach papiórowato-błoniastych, blado-żółtych, przejźrzystych, rozszczópanych z boku w całej długości, a w kraju 2—3zębnych; koronach prawie-kólkowych, 5 —6dziel-nycli w wązkie — łatki roztaczające się na słońcu gwiazdko-wato, czysto żółte lub tćż każda na wewnątrz z 3ma szeregami kropek cisawych; pręcikach prawie równych koronie, z główkami początkowo Bklćjonemi a późniój rozłożystemi; o jajniku w podstawie z 5ciu gruczołami zielonawymi; o znamionach odgiętych. Nasiona jajowe, błonką obrzeżone i ci-sawo-rude.— Pospolita po odołkach Alp i Przedalp Europy środkowój i południowój, dlatego i u naB w Karpatach; kwitnie w lipcu i sierpniu.

Roślina ta zarówno z innemi nader gorzka, dostarcza lekamioni korzenia Goryczki żółlój lub więktzćj— radix Gentianae luteae t>. majoris; sławnego środka gorzko - wzmacniającego dla wielkiej ilości w nim zawartego geneyaninu, tyle używanego w odpodwiednich cierpieniach, a prawie powszechnie n koni, bydła i owiec-

Gat. 2- G. szkarłatna TG. purpurea Lin.], dawniej Tyr-liczem mianowana. Diiss. I. 202.— Ziele dużo niższe i mniójsze. bo rzadko 2' dorastające; z łodygą okrągłą, żółtawą, pojedynczą; z liśćmi podłużnie-lancetowatymi, (5" i 1 ner-wistymi,— z których najniższe ogonkowe, a wyższe bezo-gonkowe i znacznie szćrsze a tępe; z kwiatami zwykle tylko w 2ch okręgach, z których niższy ledwie 2kwiatowy, a wyższy 5—10-kwiatowy,— o kielichach rozszczópanych,— o koronach 1 '/a" długich, dzwonkowatych, prawie - skórkowatych, żółtawo-szkarłatnych i zwykle mocno kropkowanych, czasem jednak całkiem rdzawych lub białych, do % części w 6 łatek tępo i odlegle wciętych,— o główkach spojonych. — Zwykła na Alpach szwajcarskich i piemonckich, oraz pyrenejskicli,