maistre o papiezu025001

Jest atoli wielka korzyść dla kościołow zwanych szyzmatyc-kiemi, która może nadzwyczajnie przyspieszyć ich powrót, a tą jest, zbliżenie nawrócenia protestantów, które więcej aniźelibyśniy się sarni spodziewali, czyni postępu. Temu powrotowi towarzyszy gorące i czyste pragnienie prawdy, dalekie od wszelkiego ducha pychy i sporności.

Trudno doprawdy uwierzyć, do jakiego stopnia kościoły zwane po prostu szyzmatyckiemi, opierają się na rokoszu i umiejętności protestanckiej. Gdyby zaś kiedy taż sama wiara mówiła tylko po angielsku i po francpzku, toby odłamy te coraz więcćj do siebie zbliżone były.

Powiedziałem dlaczego nienaleźałoby oszczędzać wiary kościołów focyuszowych, choćby taż wiara była szczerą. Wyznania tego bowiem nie dotknął probierczy kamień umiejętności, ani ów kwas go rozło żył. Zresztą cóż znaczy wyraz wiara, i co ma spólnego z zewnętrznemi kształtami, albo pisąnćm wyznaniem. — Czyliż chodzi nam o to, ażeby wiedzieć, co jest napisano?

Rozdział III.

INNE UWAGI, KTÓRE NASUWA POŁOŻENIE TYCH KOŚCIOŁÓW. SZCZEGÓŁOWE SPOSTRZEŻENIA NAD SEKTAMI

W ANGLII I ROSSYT.

Oto jeszcze inne prawo natury: nic się nie psuje, co nie jest złożone^ a niemasz ciała złożonego bez powinowactwa rozmaitych części. Kościoły focyuszowskie zachowały się pośród mahometanizmu, jak owad zachowuje się w bursztynie. Jakżeż mogły się zepsuć, jeżeli nie dotykało ich nic, coby mogło się z niemi połączyć ? — Nie może być mieszaniny pomiędzy mahometanizmem, a chrze-ściaństwem. Atoli gdyby te kościoły oderwane wystawiono na działanie protestantyzmu, albo katolicyzmu, z dostatecznym ogniem umiejętności, prawie nagle zniknąćby musiały.

A gdy dzisiaj narody mogą za pomocą nauki języków, z daleka nawet porozumiewać się z sobą, niedługo będziemy świadkami wielkiego, a bardzo już zbliżonego doświadczenia na Ros-syi. Nasza mowa dosięgnie te narody, które się nam przechwalają dzisiaj wiarą swoją oprawną w pargaminy, i w okamgnieniu ujrzymy, jak spełnia duszkiem czarę wszystkich europejskich błę-