page0048

38

cych Widzę, smakuję i rozdzielam pokarm, słyszę narzędzie muzyczne i sam giam na niem. Inną rażą rozmaite przedmioty uderzają różne moje zmysły. Słyszę muzykę i w tym samym cza sie widzę osoby, doznaję ciepła od ognia, czuję zapach i jem owoc. Umiem doskonale rozróżnić te rozmaite czucia, porównywam je i sądzę, które z nich najprzyjemniej i najżywiej mnie dotyka, przenoszę jedno nad drugie i czynię wybór.

A zatem to „ja“, porównywa we mnie te rozmaite czucia, jestto istota jedna pojedyncza, niezłożona, bo gdyby była złożoną, to rozmaite jej części odbierałyby rozmaite wrażenia od każdego zmysłu przesyłane Nerwy oka przesłałyby jednej części wrażenie wzroku, nerwy ucha podawałyby innej części czucia słuchu itd. Lecz jeżeli rozmaite części organu fizycznego np. mózgu, każda z swej strony, odbiera czucia, gdzie będzie ich zjednoczenie i skąd wyjdzie porówna nie? Porównanie każe się domyślać porównywającego, sądu jednego sędziego. Te działania nie mogą się odbywać bez zejścia się tych wszystkich czuć do jednej istoty pojedynczej i niezłożonej !^u

Streszczam to rozumowanie. Istota posiadająca czucie, jest istotą pojedynczą; materya zaś nie jest pojedynczą, więc czucia mieć nie może. Nie można przypuścić zbioru, komplikacyi z istot, któreby posiadały władzę czucia, nie przypuszczając, że każda z nich posiada czucie, czyli że z nich każda czyje z osobna. Z tego wynika, że istota złożona z części posiadających czucie,

http://rcin.org.pl