page0064

ZAGADNIENIA OGÓLNE

takie jak produktywność danego typu słowotwórczego, ponadto zaś poza językowe, społeczne lub kulturowe, sięgające systemu wartości decydujących o ich zawartości znaczeniowej. Wzory te z biegiem czasu traciły znaczenie, przekształcając się w puste schematy, w których su-fiksy wybijały się w nazwach na plan pierwszy, jako ich wyłączne formalne wyznaczniki. Wzory te stały się podstawą nazw nowo tworzonych, zewnętrznie tylko identycznych z pierwowzorami.

Wytworzenie się wzorów słowotwórczych odegrało rolę w przyswajaniu nazw obcych, np. imion chrześcijańskich, które były adaptowane do języka polskiego według wzorów rodzimych (Malec 1979).

METODY SOCJOLINGWISTYCZNE

W okresie dominacji badań nad genezą i etymologią nazw własnych oraz wpływu strukturalizmu w onomastyce polskiej zwrócono uwagę na socjolingwistyczny aspekt nazewnictwa. Badania socjolingwistyczne miały ukazać zależności między funkcjonowaniem systemów na-zewniczych i typów nazw, a strukturą i zasięgiem grup społecznych lub etnicznych (Borek 1978b, Bubak 1987 i in.). W socjolingwistyce widziano metodę badawczą, która winna być zespolona ze ściśle językowymi badaniami nad nazwami własnymi. Obszar badawczy poszerzono o użycie współczesnych nazw osób w akcie mowy (Lubaś 1980, 1984 i in.).

Postulowano, by uwzględnić aspekt socjolingwistyczny w badaniach diachronicznych (historycznych) nad systemami nazewniczymi, przy wyjaśnianiu ich genezy i rozwoju, uwzględniając stosunki społeczne w danym okresie historycznym. Zalecano śledzenie wpływu czynników poza językowych na współczesne, żywe tendencje nazewnicze w różnych środowiskach i warstwach społeczeństwa. Detreminują one bowiem z jednej strony trwałość systemu nazewniczego, zwłaszcza imienniczego, z drugiej zaś — jego zmienność.

Badania socjolingwistyczne objęły głównie współcześnie nadawane imiona, zwłaszcza takie zagadnienia, jak: motywacja wyboru imienia, gdzie dominują czynniki estetyczno-językowe (ładne brzmienie imienia, współbrzmienie imienia z nazwiskiem, zestawienie inicjałów), preferencja imion rzadko nadawanych lub używanych w danej rodzinie, moda na określone imiona (Bubak 1983), pochodzenie społeczne rodziców, częstotliwość użycia poszczególnych imion w danej społeczności. Uwidacznia się, nawet w świetle badań niekompletnych,

60